| Bescherming | Gemeentelijk monument |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.31.1.046 & 4.31.1.047 |
| Categorie | Gebouwen, woonhuizen |
| Oorspronkelijke functie | Dubbel woonhuis |
| Huidige functie | Dubbel woonhuis |
| Inschrijving register | 10 september 2002 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1920 |
Twee-onder-een-kap-woningen uit 1920 in een gemengde bouwtrant met invloeden van het traditionalisme en het baksteen-expressionisme. Kenmerkend zijn de steile in elkaar grijpende kappen, de hoge topgevels met baksteenvlechting en de overhoeks geplaatste portieken met siermetselwerk.
Dit vrijstaande dubbel woonhuis bevindt zich in de kern van Eersel en is gesitueerd in de rooilijn aan de westzijde van de Willibrorduslaan (omstreeks 1927 aangelegd). Het maakt onderdeel uit van een klein project sociale woningbouw, bestaande uit vijf dubbele woonhuizen in twee varianten aan weerszijden van de Willibrorduslaan (bij de kruising met de Lindestraat en Postakkers), die in opdracht van de gemeente Eersel zijn gebouwd. Het zadeldak heeft de nok evenwijdig aan de straat. Haaks hierop staan de aankapping aan de voorzijde en het zadeldak van het achterhuis.
De tuin aan de voorzijde wordt van de straat gescheiden door jonge leilinden en een niet oorspronkelijk tuinmuurtje met ezelsrug. De niet oorspronkelijke garages komen niet voor bescherming in aanmerking.
Dubbel woonhuis van één bouwlaag en zolderverdieping op T-vormig grondplan. De twee woningen zijn (van oorsprong) identiek en bestaan uit een hoog voorhuis met topgevel-middenrisaliet aan de voorzijde en een smaller achterhuis. De bakstenen gevels zijn in Vlaams verband gemetseld. Het trasraam is voorzien van donkere baksteen. De topgevels worden afgesloten door baksteenvlechting en hebben een verticale sierstrook in het midden. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door rollagen. De steile daken zijn gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen en wateren af via zinken mastgoten, Midden op de nok van het zadeldak is een schoorsteen geplaatst. Op het zadeldak van het vernieuwde achterhuis is een houten dakhuis geplaatst.
De symmetrisch ingedeelde voorgevel heeft in het midden een breed topgevel-risaliet met in de eerste bouwlaag twee grote samengestelde ramen en in de zolderverdieping twee tweedelige kozijnen met enkelruits draairamen. Het aangekapte zadeldak heeft een iets lagere aanzet en noklijn dan het dwarse zadeldak. Aan weerszijden van de risaliet bevindt zich een overhoeks geplaatst portiek: meerzijdige muurdammen met siermetselwerk ondersteunen een plat dakje. De deuren zijn vernieuwd.
De eerste bouwlaag van de linker zijgevel bezit links een zelfde samengesteld venster als in de voorgevel en rechts een klein enkelruits raam. Ter hoogte van de verdiepingsvloer bevinden zich drie rechte ankers. De verdieping telt twee vergrote tweedelige kozijnen waarin enkelruits (draai-)ramen. De aanzetten van de puntgevel worden gemarkeerd door uitgemetselde getrapte schouders en kunststenen platen.
De eerste bouwlaag van de rechter zijgevel bezit links een smal en rechts een breder enkelruits raam. Ter hoogte van de verdiepingsvloer bevinden zich drie rechte ankers. De verdieping telt twee tweedelige kozijnen met enkelruits draairamen. De aanzetten van de puntgevel worden gemarkeerd door uitgemetselde getrapte schouders en kunststenen platen.
De achtergevel van beide woningen wordt aan het zicht onttrokken door vergrote en volledige gewijzigde achterhuizen.
De gemoderniseerde woonhuizen hebben een gewijzigd interieur.[1]
HistorieIn januari 1920 wordt de Roomsch Katholieke Bouwvereniging ,,Sint Willibrordus” te Eersel officieel opgericht.[2] Als eerste activiteit worden een aantal akkers aan het begin van de Willibrordusstraat aangekocht. Overigens begon de Willibrorduslaan toen nog aan de Runstraat, die in die tijd ook nog veel verder doorliep naar het oosten. In feite was dat de weg naar Riethoven in die tijd. In april 1920 werd er een aanbesteding uitgeschreven voor de bouw van 20 arbeiderswoningen, ontworpen door architect F. Wolters uit Eindhoven[3]. De laagste inschrijvers, J. Theuws uit Bergeijk en J.A. Jansen uit Eersel, mogen de woningen gaan bouwen voor ƒ114.998,-.[4]
Nog datzelfde jaar wordt gestart met de bouw. Het betreft de woningen die we nu kennen als Willibrorduslaan 15 – 33 en 20 – 38. Het zijn twee verschillende typen huizen die elk als twee-onder-een-kap, gespiegeld t.o.v. elkaar zijn gebouwd. In 1927 wordt de Willibrorduslaan verbreed en doorgetrokken tot de Nieuwstraat. Mogelijk is de straat in die tijd ook al verhard. Overigens werd de Willibrorduslaan in die tijd ook wel de Woningbouwstraat genoemd. Tot 1960 blijven de woningen in eigendom van de woningbouwvereniging, maar daarna komen ze op naam van de gemeente Eersel. Vanaf midden jaren zestig worden de woningen geleidelijk verkocht. In 1976 wordt Willibrorduslaan 31 verkocht aan slager Petrus A.J. Jansen, die de woning in 1987 doorverkoopt aan Marinus P. Busio. Willibrorduslaan 33 wordt in 1977 verkocht aan Henricus L.G. Bogaerts.[5]
WaarderingHet object heeft stedenbouwkundige waarde
- als onderdeel van een complex sociale woningbouw uit 1920 dat bestaat uit tien ruim gesitueerde blokjes met twee-onder-een-kap-woningen (ensemblewaarde);
- vanwege de situering aan de Willibrorduslaan, die als nieuwe verbindingsstraat tussen de oudere Kerkstraat en Nieuwstraat duidelijk verbonden is met de uitbreiding van de dorpskern gedurende het interbellum.
Het object heeft cultuurhistorische waarde
- als een voor de gemeente Eersel zeldzame uitdrukking van een sociaal-culturele ontwikkeling, in casu de introductie van gesubsidieerde woningbouw door de gemeente.
N.B. De architectuurhistorische waarde van dit pand (gave en karakteristieke hoofdvorm, bijzondere metselwerk-accenten) wordt teniet gedaan door vele wijzigingen betreffende de indeling van de gevels en het interieur, en door de volledig veranderde achterhuizen.[6]
Afbeeldingen
Beide typen woningbouw huizen op de Willibrorduslaan in de jaren dertig van de twintigste eeuw. Foto collectie Frans Huijbregts.
Foto Winfried Thijssen (2023-05).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving november 1996, met enkele aanpassingen waaronder het bouwjaar.
[2] Nederlandsche staatscourant, 28 januari 1920.
[3] De Maasbode, 10 april 1920.
[4] De avondpost, 4 mei 1920.
[5] Uit gegevens van het kadaster, gemeente Eersel, sectie A en F, 1832-1980.
[6] Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving november 1996, met aanpassing van het bouwjaar.