| Bescherming | Cultuurhistorisch waardevol gebouw |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.31.1.111, 4.31.1.112, 4.31.1.113, 4.31.1.114 |
| Categorie | Gebouwen, woonhuizen |
| Oorspronkelijke functie | Woonhuizen |
| Huidige functie | Woonhuizen |
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1920 |
De woningen van Smitseind 21-23 zijn hetzelfde als de woningen aan de Willibrorduslaan, nummers 31-33.
Twee-onder-een-kap-woningen uit 1920 in een gemengde bouwtrant met invloeden van het traditionalisme en het baksteen-expressionisme. Kenmerkend zijn de steile in elkaar grijpende kappen, de hoge topgevels met baksteenvlechting en de overhoeks geplaatste portieken met siermetselwerk.
Dit vrijstaande dubbel woonhuis bevindt zich in de kern van Duizel en is gesitueerd in de rooilijn aan de oosstzijde van het Smitseind. Het maakt onderdeel uit van een klein project sociale woningbouw, bestaande uit vijf dubbele woonhuizen in twee varianten aan weerszijden van het Smitseind, die in opdracht van de gemeente Duizel zijn gebouwd. Het zadeldak heeft de nok evenwijdig aan de straat. Haaks hierop staan de aankapping aan de voorzijde en het zadeldak van het achterhuis.
Dubbel woonhuis van één bouwlaag en zolderverdieping op T-vormig grondplan. De twee woningen zijn (van oorsprong) identiek en bestaan uit een hoog voorhuis met topgevel-middenrisaliet aan de voorzijde en een smaller achterhuis. De bakstenen gevels zijn in Vlaams verband gemetseld. Het trasraam is voorzien van donkere baksteen. De topgevels worden afgesloten door baksteenvlechting en hebben een verticale sierstrook in het midden. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door rollagen. De steile daken zijn gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen en wateren af via zinken mastgoten, Midden op de nok van het zadeldak is een schoorsteen geplaatst. Op het zadeldak van het vernieuwde achterhuis is een houten dakhuis geplaatst.
De symmetrisch ingedeelde voorgevel heeft in het midden een breed topgevel-risaliet met in de eerste bouwlaag twee grote samengestelde ramen en in de zolderverdieping twee tweedelige kozijnen met enkelruits draairamen. Het aangekapte zadeldak heeft een iets lagere aanzet en noklijn dan het dwarse zadeldak. Aan weerszijden van de risaliet bevindt zich een overhoeks geplaatst portiek: meerzijdige muurdammen met siermetselwerk ondersteunen een plat dakje. De deuren zijn vernieuwd.
De linkerzijde van Smitseind 23 is vergroot doordat de linker zijgeven een aantal meters verderop in exact dezelfde vorm is herbouwd. De eerste bouwlaag van de linker zijgevel bezit links een zelfde samengesteld venster als in de voorgevel en rechts een klein enkelruits raam. Ter hoogte van de verdiepingsvloer bevinden zich drie rechte ankers. De verdieping telt twee vergrote tweedelige kozijnen waarin enkelruits (draai-)ramen. De aanzetten van de puntgevel worden gemarkeerd door uitgemetselde getrapte schouders en kunststenen platen.
De eerste bouwlaag van de rechter zijgevel bezit links een smal en rechts een breder enkelruits raam. Ter hoogte van de verdiepingsvloer bevinden zich drie rechte ankers. De verdieping telt twee tweedelige kozijnen met enkelruits draairamen. De aanzetten van de puntgevel worden gemarkeerd door uitgemetselde getrapte schouders en kunststenen platen.[1]
De woningen van Smitseind 25-27 zijn hetzelfde als de woningen aan de Willibrorduslaan, nummers 28-30.
Twee-onder-een-kap-woningen uit 1920 in een sobere bouwtrant met steile kappen. Dit vrijstaande dubbel woonhuis bevindt zich in de kern van Duizel en is gesitueerd in de rooilijn aan de oostzijde van het Smitseind. Het maakt onderdeel uit van een klein project sociale woningbouw, bestaande uit vijf dubbele woonhuizen in twee varianten aan het Smitseind, die in opdracht van de gemeente Duizel zijn gebouwd. Beide woningen hebben een zadeldak met ongelijke schilden en de noklijn loodrecht op de straat. De aan elkaar grenzende korte dakschilden hebben een gemeenschappelijke zakgoot. Het zadeldak van het achterhuis heeft de noklijn eveneens loodrecht op de straat.
Dubbel woonhuis van één bouwlaag en zolderverdieping op T-vormig grondplan. De twee woningen zijn identiek en bestaan uit een hoog voorhuis en een smaller achterhuis. De bakstenen gevels van het voorhuis zijn in Vlaams verband gemetseld, en die van het achterhuis in kruisverband. Het trasraam is voorzien van donkere bakstenen. De aanzetten van de puntgevels van het voorhuis worden gemarkeerd door uitgemetselde getrapte schouders en kunststenen platen. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door rollagen. De steile daken zijn gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen en wateren af via zinken goten. Midden op de nokken van de gekoppelde zadeldaken zijn schoorstenen geplaatst. In het linker en rechter dakschild bevindt zich een brede houten dakkapel met plat dak en vier enkelruits ramen.
De voorgevel is spiegel-symmetrisch ingedeeld. Beide woningen hebben in de eerste bouwlaag een ingang en een groot rechthoekig venster, en in de zolderverdieping een tweedelig kozijn met enkelruits draairamen.
De linker zijgevel bezit links een groot rechthoekig venster. Een kleiner venster rechts is dicht gemetseld. In het trasraam bevindt zich een rechthoekig kelderlicht. Ter hoogte van de verdiepingsvloer bevinden zich drie rechte ankers.
De rechter zijgevel bezit links een klein venster met enkelruits raam en rechts een groot rechthoekig venster (samengesteld raam). In het trasraam bevindt zich een kelderlicht (tweedelig valraam). Ter hoogte van de verdiepingsvloer bevinden zich drie rechte ankers.
De achtergevel van beide woningen heeft in de eerste bouwlaag en in de zolderverdieping elk een rechthoekig venster. De in hoofdvorm ongewijzigde achterhuizen zijn in de eerste bouwlaag voorzien van enkele rechthoekige vensters (een tweedelig kozijn) en een ingang. De topgevel aan de achterzijde bezit in de zolderverdieping twee vierkante vensters.[2]
HistorieIn februari 1920 wordt in Duizel de “Woningbouwvereniging St. Jan Baptist” opgericht. De voorzitter is Petrus Panken, de burgemeester van de gemeente Duizel. Al snel wordt begonnen met de aankoop van grond aan het Smitseind. Architect F. Wolters uit Eindhoven wordt gevraagd om tekeningen te maken voor het bouwen van acht arbeiderswoningen. De laagste inschrijver is C. Veraa te Eersel en die krijgt de opdracht voor ƒ47.100,-. De eerste vier huizen worden opgeleverd in 1921, later dat jaar nog twee en de laatste twee in 1923. De eerste huurders waren de weduwe van Johannes Beijsens, Josephus Bierens, F.H. Tops en Wilhelmus van Ham. Zij betalen allen ƒ3,65 per week, ofwel ƒ189,80 per jaar.
In 1955 worden de woningbouwverenigingen binnen de toenmalige gemeente Eersel opgeheven en komen de bezittingen toe aan de gemeente. Ook de huizen aan het Smitseind vallen daar onder. In 1966 worden bij een aantal huizen schuren bijgebouwd en in 1967 worden de eerste van de acht huizen verkocht door de gemeente Eersel.
Smitseind 21 blijft in eerste instantie nog van de gemeente en wordt pas in 1975 verkocht aan Antonius Lavrijsen, een plantsoenarbeider uit Duizel. In 1988 verkoopt hij het aan Martinus Henricus Maria Corstens.
Smitseind 23 wordt in 1967 verkocht aan Gerardus Wijnandus Bles, een magazijnbediende. Hij verkoopt het huis in 1987 door aan zijn zoon met dezelfde naam, een verpleegkundige.
Ook Smitseind 25 wordt in 1967 verkocht, aan Maria Cornelia Bogaars.
Smitseind 27 tenslotte is ook in 1967 verkocht, aan Michaël Lodevicus Cornelis Peijs, een sigarenmaker.[3]
WaarderingDe objecten hebben enige architectuurhistorische waarde
- als typologisch goed voorbeeld van een sober uitgevoerde en kleine twee-onder-een-kap-woning uit 1920 met een gave en karakteristieke hoofdvorm, gevel- en interieurindeling.
De objecten hebben stedenbouwkundige waarde
- als onderdeel van een complex sociale woningbouw uit 1920 dat bestaat uit vier ruim gesitueerde blokjes met twee-onder-een-kap-woningen (ensemblewaarde);
De objecten hebben cultuurhistorische waarde
- als een voor Duizel zeldzame uitdrukking van een sociaal-culturele ontwikkeling, in casu de introductie van gesubsidieerde woningbouw door de gemeente.[4]
De oorspronkelijk blauwdrukken van de tekeningen van architect F. Wolters uit Eindhoven uit 1922, voor het type huizen op Smitseind 21-23.
De oorspronkelijk blauwdrukken van de tekeningen van architect F. Wolters uit Eindhoven uit 1922, voor het type huizen op Smitseind 25-27.
Smitseind 21-23. Foto Winfried Thijssen (2024-07).
Smitseind 25-27. Foto Winfried Thijssen (2024-07).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap van Williborduslaan 31-33 in Eersel, datum omschrijving november 1996, met enkele aanpassingen waaronder het bouwjaar.
[2] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap van Williborduslaan 28-30 in Eersel, datum omschrijving november 1996, met enkele aanpassingen, waaronder het bouwjaar.
[3] Nederlandsche staatscourant, 23 februari 1920, Algemeen Handelsblad, 23 april 1920 en archief van woningbouwvereniging St. Jan Baptist, RHCE, toegangscode 10301, aangevuld met gegevens van het kadaster, gemeente Eersel, sectie N en gemeente Duizel sectie A, 1832-1980, RHCE.
[4] Waardering gebaseerd op de Omschrijving monumenten door Gelders genootschap van Williborduslaan 28-30 in Eersel, datum omschrijving november 1996, met aanpassing van het bouwjaar.