| Bescherming | Gemeentelijk monument |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.31.2.169 |
| Categorie | Agrarische gebouwen |
| Oorspronkelijke functie | Boerderij |
| Huidige functie | Woonhuis |
| Inschrijving register | 10 september 2002 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | ca. 1900 |
Deze boerderij uit ca. 1900 bevindt zich in het buitengebied ten oosten van de kern Eersel, en is gelegen in de van oorsprong agrarische buurtschap Schadewijk op de noordelijke oever van het stroompje Run. De boerderijen in deze buurtschap zijn van het langgeveltype en hebben de noklijn evenwijdig aan de Y-vormig verlopende straat. Middenin deze buurtschap – direct ten oosten van onderhavig pand – bevindt zich een driehoekige plaatse met drenkkuil. In het merendeel van de boerderijen is het bedrijfsgedeelte verbouwd tot woonruimte. Ook het voormalige bedrijfsgedeelte van Schadewijk 3 is bij de woning getrokken.
Van de oorspronkelijke erfbeplanting resteren een oude perenboom en haagbeuken op de erfscheiding. Achter de boerderij bevinden zich twee bakstenen waterput-ringen. De bijgebouwen komen niet voor bescherming in aanmerking.
Boerderij van het Brabantse langgevel-type met de hoofdingangen van het woon- en het voormalige bedrijfsgedeelte in de lange voorgevel aan de straatzijde. Het pand heeft één bouwlaag en zolderverdieping op rechthoekig grondplan. De bakstenen gevels zijn grotendeels in kruisverband gemetseld en worden afgesloten door een bloktandlijst. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door rollagen. De vensters in het oorspronkelijke woongedeelte zijn voorzien van luiken (enkele met schoepen ter hoogte van de bovenlichten). Het langgerekte zadeldak heeft de nok evenwijdig aan de straat. Het dak is belegd met opnieuw verbeterde Hollandse pannen. Dakgoten ontbreken zowel aan de voor- als aan de achterzijde. Op de nok zijn twee schoorstenen geplaatst. In het dakschild aan de achterzijde zijn een modern tuimeldakraam en een brede dakkapel aangebracht. De oorspronkelijke uitbouwtjes tegen de achtergevel zijn verwijderd en voor wat betreft een varkensstal tegen het bedrijfsgedeelte in gewijzigde vorm herbouwd.
De voorgevel van het voormalige bedrijfsgedeelte bezit van links naar rechts: een korfboogvormig afgesloten dubbele deur, een getoogd zesruits stalen stalraam, een nieuwe invulling ter plaatse van de deeldeuren (met oorspronkelijk een opgewipt dakschild), twee dito stalramen, een getoogde opgeklampte staldeur en twee getoogde zesruits stalramen (hier oorspronkelijk een getoogde dubbele staldeur). Het woongedeelte bezit aan weerszijden van de ingang een zesruits schuifraam met luiken. De ingang bestaat uit een opgeklampte deur, kunststenen dorpel en driedelig (niet oorspronkelijk) bovenlicht. In de toegevoegde rechter beuk (halfsteensverband) bevindt zich een venster met vierruits onderraam, kalf, tweeruits klepraam bovenin en luiken.
De linker zijgevel heeft een gewijzigde indeling met in de eerste bouwlaag drie rechthoekige vensters met twaalfruits stolpramen en in de geveltop (ter plaatse van een oorspronkelijk zolderluik?) een groot venster met meerruits openslaande ramen.
Rechts in de eerste bouwlaag van de rechter zijgevel bevindt zich een zesruits venster van het zelfde type als in de rechter beuk van de voorgevel. De zolderverdieping telt twee vierruits draairamen.
De grotendeels vernieuwde en gewijzigde achtergevel is in kruisverband gemetseld en voorzien van een gecementeerde plint en een bloktandlijst. Hierin zijn grote muuropeningen uitgespaard waarin meerruits invullingen met luiken.
De oorspronkelijke vierdeling in het gemoderniseerde woongedeelte is nog herkenbaar maar op onderdelen gewijzigd. De kelder/opkamer is verwijderd. De oorspronkelijke trap is enkele meters opgeschoven. De rechter beuk is omstreeks 1953 aan het woonhuis toegevoegd. De binnenmuren van de begane grond zijn thans tot op de zolderverdieping doorgetrokken. Diverse originele (paneel-)deuren zijn bewaard gebleven. In het voormalige bedrijfsgedeelte resteren van de houtconstructie twee in de muur opgelegde gebintbalken en schaarspanten met overgekeepte spanttussenbalken.[1]
Historie
Op 23 juni 1894 trouwt de dan 21-jarige Henrica van Schaijk (geb. 13-4-1873 te Waalre, overl 28-1-1953 te Eersel) met de dan 24-jarige Christiaan Loijkens en ze gaan in het ouderlijk huis van Christiaan op Schadewijk wonen. Amper twee maanden later overlijdt haar schoonvader Mathijs Loijkens. In juli 1895 brandt hun huis volledig af, zoals blijkt uit een artikel uit de Provinciale Noordbrabantsche en ’s Hertogenbossche courant. Tot overmaat van ramp overlijdt haar man op kerstavond 1895 en haar zoon overlijdt in juni 1896. In 1896 laat ze met het geld van de verzekering een nieuwe boerderij bouwen, op de plaats die we nu kennen als Schadewijk 3. In 1897 hertrouwt ze met Willebrordus Bartholomeus (geb. 11-05-1866 te Riethoven, overl. 25-11-1918 te Eersel). In maart 1899 wordt het jonge gezin opnieuw getroffen door een brand, zoals blijkt uit een artikel van De Noord Brabanter. Het huis wordt waarschijnlijk rond 1900 herbouwd op dezelfde plek. In 1909 wordt de schuur aan de linkerzijde van de woning bijgebouwd. Als Willebrordus in 1918 overlijdt komt de boerderij in eigendom van Henrica en haar kinderen. In 1938 wordt er nog wat bijgebouwd, maar het is niet helemaal duidelijk wat. In 1947 gaat de boerderij over naar zoon Christiaan Bartholomeus (geb. 10-5-1908 te Eersel, overl. 10-5-1979 te Eindhoven). In 1953 vind nog een ingrijpende verbouwing plaats, waarbij zowel de rechterzijkant als de gehele achterzijde wordt vernieuwd. In 1964 verkoopt hij de boerderij aan zijn zoon Willebrordus Adrianus Joseph Bartholomeus (geb. 13-3-1938 te Eersel). Die verkoopt het op zijn beurt in 1971 aan Johannes A.M. Schiebroek, een bouwkundig ingenieur, en zijn vrouw Johanna M.L. Jorink. Zij voeren in 1975 een uitvoerige verbouwing / restauratie door.[2]
Het object heeft enige architectuurhistorische waarde
- als goed voorbeeld qua hoofdvorm en in iets mindere mate wat betreft de gevelindeling van een voormalige boerderij uit ca. 1900 van het langgeveltype met dwarsdeel (met name het bedrijfsgedeelte is grondig verbouwd tot woonruimte).
Het object heeft stedenbouwkundige waarde
- als essentieel en beeldbepalend onderdeel van de in oorsprong agrarische buurtschap Schadewijk, waarvan de karakteristieke kern bestaat uit een Y-vormige kruising met een driehoekige plaatse annex drenkkuil waaromheen de langgevelboerderijen zijn gegroepeerd met de nokrichting overwegend evenwijdig aan de straat.[3]
Schadewijk 3 in 1981. Foto Wies van Leeuwen, collectie BHIC, nr. PNB001016283.
Foto Winfried Thijssen (2016-03).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving november 1996, met aanpassing van het bouwjaar.
[2] Uit gegevens van het kadaster, gemeente Eersel, sectie B, 1832-1980, aangevuld met gegevens uit de burgerlijke stand van de gemeente Eersel, RHCE.
[3] Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving november 1996, met aanpassing van het bouwjaar.