| Bescherming | Gemeentelijk monument |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.31.2.168 |
| Categorie | Agrarische gebouwen |
| Oorspronkelijke functie | Boerderij |
| Huidige functie | Dubbel woonhuis |
| Inschrijving register | 10 september 2002 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1913 |
Deze boerderij is gebouwd in 1913 mogelijk met gebruikmaking van materialen uit de negentiende eeuwse voorlopers van deze boerderij. De boerderij is onlangs grondig gerenoveerd en voor dubbele bewoning geschikt gemaakt. De vrijstaande houten schuur dateert van 1954.
De boerderij bevindt zich in het buitengebied ten oosten van de kern Eersel, en is gelegen in de van oorsprong agrarische buurtschap Schadewijk op de noordelijke oever van het stroompje Run. De boerderijen in deze buurtschap zijn van het langgeveltype en hebben de noklijn evenwijdig aan de Y-vormig verlopende straat. In het merendeel van de boerderijen is het bedrijfsgedeelte verbouwd tot woonruimte.
Van de oorspronkelijke erfaanleg van Schadewijk 16 resteren drie leilinden voor het oude woongedeelte en drie oude eiken voor op het erf.
Boerderij van het Brabantse langgevel-type met de hoofdingangen van het woon- en het bedrijfsgedeelte in de lange voorgevel aan de straatzijde. Het pand heeft één bouwlaag en zolder(-verdieping) op rechthoekig grondplan. De bakstenen gevels zijn in kruisverband gemetseld en voorzien van een gecementeerde plint, vlechtwerk en tandlijsten onder de dakvoet. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door strekken of rollagen.
Het langgerekte dak heeft de nok ongeveer evenwijdig aan de straat. Bij de renovatie heeft het riet gedekte dak een verspringende voet van gesmoorde Oud-Hollandse pannen gekregen alsmede een schildeind (was oorspronkelijk een topgevel). In het dak is een groot aantal dakramen aangebracht. Dakgoten ontbreken zowel aan de voor- als aan de achterzijde. De nieuw gemetselde schoorsteen aan de achterzijde herinnert aan het bakhuis dat zich hier oorspronkelijk bevond (thans keuken met glazen pui).
Het woongedeelte bezit een ingang in de voorgevel tussen twee zesruits schuiframen met luiken. De ingang bestaat uit een kraaldelen deur onder tweeruits bovenlicht. Al het houtwerk is bij de renovatie vernieuwd.
Het bedrijfsgedeelte heeft van links naar rechts: een staldeur, twee moderne vierruits ramen (oorspronkelijk potstaldeuren), een hoge deeldeur, twee moderne vierruits ramen (oorspronkelijk stalramen) en getoogde staldeuren van de paardenstal.
In de eerste bouwlaag van de linker zijgevel bevindt zich rechts één zesruits schuifraam met luiken (teruggeplaatst van het midden naar de oorspronkelijke plek), en twee moderne vierruits ramen ter plaatse van de vroege kelder/opkamer-ramen. Het zolderraampje is iets naar links verplaatst.
De rechter zijgevel is van oorsprong topgevel en heeft thans onder het schildeind één modern vierruits raam.
De achtergevel is bij de restauratie volledig opnieuw opgetrokken en voorzien van moderne vierruits ramen. De van oorsprong open afhang is gedeeltelijk dichtgemetseld en voorzien van een zesruits schuifraam, en gedeeltelijk dichtgezet met glas.
In overleg met de bewoners niet bekeken want volledig gerenoveerd.
Schuur:
Vrijstaande houten schuur uit 1954, opgebouwd uit zes dekbalkgebinten (gezaagd grenenhout en hergebruikte oude stijlen) en schaarspanten. In de houten wanden bevindt zich één grote opgeklampte schuurdeur. Het zadeldak is gedekt met gesmoorde tuiles du Nord.[1]
HistorieIn 1832 stonden er twee kleinere woningen op de plek waar nu Schadewijk 16-18 is. De ene behoorde toe aan de erfgenamen van Nicolaas Roest en de andere aan Cornelis van Woercum, een kramer. De woning van de erfgenamen van Nicolaas Roest komt via erving en verkoop in 1880 in handen van Johannes Cornelis Versmissen (geb. 3-8-1820 te Eersel, overl. 9-1-1877 te Eersel), een landbouwer uit Eersel. Na zijn overlijden komt de woning op naam van zijn vrouw Johanna Schellens (geb. 14-11-1828 te Eersel, overl. 3-3-1889 te Eersel). Na haar dood komt de woning in 1890 op naam van haar zoon Adrianus Versmissen (geb. 5-1-1859 te Eersel, overl. 16-4-1935 te Eersel).
De woning van Cornelis van Woercum komt via erving en verkoop in 1900 ook in handen van Adrianus Versmissen. In 1913 worden beide woningen gesloopt en een nieuwe boerderij gebouwd, mogelijk met gebruik van de nog bruikbare materialen van de vorige woningen. In 1935 komt de woning op naam van de zoon Lambertus Versmissen (geb. 24-7-1900 te Eersel, overl. 5-6-1992 te Eersel). In 1941 wordt de boerderij uitgebreid en in 1954 wordt de schuur bijgebouwd. Na het overlijden van Lambertus komt de boerderij in handen van H.H.A. Versmissen. Rond 1996 wordt de woning grondig gerenoveerd.[2]
WaarderingHet object heeft enige architectuurhistorische waarde
- als een historisch gegroeide boerderij van het langgeveltype met dwarsdeel, die wordt gekenmerkt door een traditionele hoofdopzet en detaillering. Op onderdelen is de hoofdvorm (dak) en de gevelindeling gewijzigd.
Het object heeft stedenbouwkundige waarde
- als beeldbepalend onderdeel van de in oorsprong agrarische buurtschap Schadewijk, waarvan de karakteristieke kern bestaat uit een Y-vormige kruising met een driehoekige plaatse annex drenkkuil waaromheen de langgevelboerderijen zijn gegroepeerd met de nokrichting overwegend evenwijdig aan de straat.[3]
Schadewijk 16-18 in 1981. Foto Wies van Leeuwen, collectie BHIC, nr. PNB001016278.
Foto Winfried Thijssen (2024-02).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving juni 2000, met enkele aanpassingen waaronder de bouwjaren.
[2] Uit gegevens van het kadaster, gemeente Eersel, sectie B en K, 1832-1980, aangevuld met gegevens uit de burgerlijke stand van de gemeente Eersel, RHCE.
[3] Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving juni 2000.