| Bescherming | Cultuurhistorisch waardevol gebouw |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.27.9.017 |
| Monument naam | Voormalige jongensschool |
| Categorie | Gebouwen, woonhuizen |
| Oorspronkelijke functie | R.K. bijzondere jongensschool |
| Huidige functie | Appartementencomplex |
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1927 |
Schoolgebouw, in 1927 gebouwd als R.K. bijzondere jongensschool “St. Willibrordusschool” naar een ontwerp uit december 1926 van de Eindhovense architect Vervest. Na de Tweede Wereldoorlog zijn tegen beide korte zijgevels nieuwe uitbreidingen geplaatst. Voorts is tegen de achtergevel een nieuwe entree gebouwd. Deze naoorlogse toevoegingen komen niet voor bescherming in aanmerking.
Het schoolgebouw bevindt zich in de kern van Eersel en is gesitueerd op de noordwestelijke hoek van Postakkers en de Schoolstraat. Het pand heeft de oorspronkelijke lange voorgevel en de nok van het schilddak evenwijdig aan de Schoolstraat. De ingang bevindt zich in de achtergevel aan de speelplaats-zijde. De overdekte speelplaats met toiletgroep is gesloopt. Op de speelplaats staan drie oude lindebomen.
Schoolgebouw van één bouwlaag en zolder op rechthoekig grondplan. De bakstenen gevels zijn in Noors kettingverband gemetseld en voorzien van een plint met enkele uitgemetselde baksteenlagen en een afsluitende rollaag. De verticale geleding bestaat uit pilasters met golvende fantasie-kapitelen. Alle gevels zijn licht-grijs gesausd. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door rollagen en zijn voor wat betreft de vensters voorzien van bakstenen lekdorpels met afgeronde hoek. Het schilddak heeft de nok evenwijdig aan de voorgevel aan de Schoolstraat. Het dak is gedekt met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen en watert af via houten bakgoten op klossen. De oorspronkelijke dakkapellen alsmede drie schoorstenen op de nok zijn verwijderd.
De aan de Schoolstraat gesitueerde gevel heeft een omvang van vier traveeën, corresponderend met het aantal leslokalen. Elk lokaal heeft twee grote zesdelige kozijnen, met in de onderste helft een stolpraam met zijlichten en in de bovenste helft een drieruits raam geflankeerd door smalle drieruits valramen (horizontale roeden).
Voor de linker zijgevel is na de Tweede Wereldoorlog een uitbreiding geplaatst.
De rechter zijgevel wordt grotendeels aan het zicht onttrokken door een uitbreiding uit de jaren vijftig.
Ter plaatse van de oorspronkelijke ingang in de achtergevel en overdekte speelplaats (links) is een modern entreegebouw met plat dak gebouwd. Rechts hiervan bevindt zich een kleine uitbouw met aangekapt schilddak waarin een reeks van vier toiletramen. De oorspronkelijke gevel-belettering “St WILLIBRORDUSSCHOOL” is verwijderd. Deze uitbouw wordt geflankeerd door grote rechthoekige vensters met meerruits onder- en bovenramen (horizontale roeden).
De ruimtelijke indeling is nog grotendeels intact en bestaat uit een lange gang met uitgebouwde toiletgroep aan de speelplaats-zijde en vier identieke leslokalen aan de straatzijde. De spreekkamer op het uiteinde van de gang is gesloopt. De gang bezit een vloer van hardgebakken tegels (grijs gemêleerd, rood, zwart), een betegelde lambrizering (oker gemêleerd, zwarte randen en wit/zwart geblokte sierlijstjes), terrazzo-vensterbanken, afgetimmerde paneeldeuren met geprofileerde omlijstingen. De leslokalen zijn voorzien van een kastenwand (oorspronkelijk: muurkasten met paneeldeuren en vitrinekasten met schuifdeuren).[1]
HistorieIn oktober 1926 wordt door de gemeenteraad besloten om toestemming te geven aan het kerkbestuur van de St. Willibrordusparochie tot het bouwen van twee scholen. Een 4-klassige jongensschool aan het kerkpad tussen de Markt en de kerk en een meisjesschool bij het klooster aan de Dijk.[2] In maart 1927 waren de tekeningen en het bestek van architect Fr. Vervest uit Eindhoven gereed en werden de aanbestedingen uitgeschreven. De meisjesschool werd gecombineerd met een bewaarschool, zodat er in het totaal 8 klaslokalen gebouwd zouden worden. Nog diezelfde maand werd de bouw gegund aan P. van Gerwen uit Bladel en C. Veraa uit Eersel voor een bedrag van ƒ23.600 voor de jongensschool en ƒ41.750 voor de meisjesschool.[3] In Oktober 1927 wordt H.J. Maas benoemd tot hoofd van de jongensschool en de heren H.J.M.M. van Eindhoven en P.J.J.M. Kwinten tot onderwijzers. Per november van dat jaar wordt de openbare school omgezet naar een bijzondere R.K. school.[4] Op 3 januari 1928 vindt de inzegening en opening plaats van beide scholen door pastoor Joosten. Diverse notabelen van het dorp houden toespraken, waaronder burgemeester Panken en de heer Maas als hoofd van de nieuwe school.[5] Al in 1932 wordt de aanbesteding van een extra lokaal uitgeschreven. De bouw wordt gegund aan de gebr. Damhuis uit Eersel voor ƒ3777.[6] In 1957 wordt er een gymnastieklokaal bijgebouwd en opnieuw tekent architect F. M. A. Vervest uit Eindhoven voor het ontwerp.[7] De volgende uitbreiding vindt plaats eind jaren vijftig, als de school wordt uitgebreid met drie nieuwe lokalen. Het ontwerp ervan komt van de architecten F. J. en F. M. A. Vervest uit Eindhoven.[8] Daarna volgt in de jaren zestig nog de uitbreiding aan de Postakkers.
Rond 2014 wordt duidelijk dat de Jacobusschool, die zich dan in dit schoolgebouw bevindt, zal gaan verhuizen naar de Pankenstraat. Een groep Eerselnaren komt dan met een voorstel om het schoolgebouw te gaan inrichten als een energieneutraal appartementencomplex. Tezamen met architecten Ad van de Ven en Stephaan Maas wordt dit verder uitgewerkt. In 2018 wordt het gebouw verkocht aan een particulier collectief en wordt de verbouwing gestart. Medio 2020 is die afgerond en worden de appartementen opgeleverd.[9] Gelukkig is hiermee het laatst overgebleven vooroorlogse schoolgebouw van Eersel gered van de sloop.
WaarderingHet object heeft enige architectuurhistorische waarde
- als voorbeeld van een eenvoudige dorpsschool uit 1927 van het gangtype, die qua hoofdvorm en ruimtelijke indeling redelijk goed bewaard is gebleven (het feit dat o.a. de dakkapellen en de overdekte speelplaats zijn verwijderd en dat de gevels zijn gesausd, doet afbreuk aan de architectonische waarde);
- als een goed voorbeeld van een werk met Amsterdamse School-invloeden binnen het oeuvre van architect Vervest;
- vanwege een aantal bewaard gebleven karakteristieke interieurelementen, zoals de gang met betegelde vloer en wanden.
Het object heeft cultuurhistorische waarde
- als bijzondere en duidelijk herkenbare uitdrukking van de ontwikkeling van het onderwijs in Eersel, in casu het bijzondere onderwijs voor jongens.[10]
De Willibrordusschool aan de Postakkers in de jaren dertig. Foto collectie Frans Huijbregts / HSK De Acht Zaligheden.
De Willibrordusschool in de jaren veertig nadat het was uitgebreid met één lokaal aan de kant van de Postakkers. Foto collectie HSK De Acht Zaligheden.
De school met de naoorlogse uitbreiding aan de voorzijde en de gymzaal aan de achterzijde. Foto collectie HSK De Acht Zaligheden.
Na de voltooiing als appartementencomplex. Foto Winfried Thijssen (2023-03).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving november 1996.
[2] Provinciale Noordbrabantsche en ’s Hertogenbossche courant, 8 oktober 1926.
[3] Het huisgezin, 4 maart 1927 en Eindhovensch dagblad, 22 maart 1927.
[4] Provinciale Noordbrabantsche en ’s Hertogenbossche courant, 8 oktober 1927 en De Tijd, 11 oktober 1927.
[5] Provinciale Noordbrabantsche en ’s Hertogenbossche courant, 4 januari 1928.
[6] Provinciale Noordbrabantsche en ’s Hertogenbossche courant, 14 september 1932.
[7] RHCe, Archief Gemeentebestuur Eersel 1933-1970, toegangscode 10330, inventarisnummer 502, Willibrordus, school voor lager onderwijs te Eersel – Medewerking bouw gymnastieklokaal.
[8] Eindhovensch dagblad, 21 mei 1959.
[9] Eindhovens Dagblad, 15 november 2016, “Nieuw huis in oude school”, 29 december 2018, “Anne gaat in haar school wonen”, 31 juli 2020, “Oude school nu woongebouw”.
[10] Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving november 1996.