| Bescherming | Gemeentelijk monument |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.31.1.069 |
| Categorie | Gebouwen, woonhuizen |
| Oorspronkelijke functie | Woonhuis |
| Huidige functie | Notariskantoor |
| Inschrijving register | 10 september 2002 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1905 |
Woonhuis, in 1905 gebouwd en in 1935 uitgebreid met een verdieping en een uitbouw aan de rechter achterzijde. Hier heeft de sigarenfabrikant Henri Wintermans gewoond. Het oudste gedeelte (eerste bouwlaag) vertoont kenmerken van de neorenaissance, zoals de symmetrische opzet met ingangsrisaliet, rondbogen met gepleisterde aanzet- en sluitstenen, speklagen en vensteromlijstingen met vertanding. De soberder uitgevoerde uitbreiding uit de jaren dertig sluit aan op het oude gedeelte qua gevelindeling en venstervormen (rondboogvensters met geboorte- en sluitstenen in de ontlastingsbogen). Het pand is daarna een poos dubbel bewoond geweest.
Het vrijstaande pand bevindt zich in de kern van Eersel, en is gesitueerd op een groot en diep perceel aan de noordzijde van de Nieuwstraat. De Nieuwstraat is omstreeks 1850 aangelegd als Nieuwe Eindhovense Grindweg, werd in 1897 uitgebreid met een tramlijn en kreeg in het begin van de twintigste een verhard wegdek. Ruim gesitueerde villa’s en rijke dorpswoningen bepalen het oude bebouwingsbeeld.
Aan de achterzijde bevindt zich aansluitend op het pand een terras met lage bakstenen borstwering met uitgespaarde kruismotieven en geïntegreerde bloembakken. Direct achter het woonhuis staat een voormalig bakhuisje. In de tuin bevinden zich verder o.a. een houten tuinhuisje en enkele oude bomen waaronder een eik en een beuk.
Woonhuis van twee bouwlagen en zolder op rechthoekig grondplan met een kleine uitbouw aan de rechter achterzijde. De bakstenen gevels zijn in kruisverband gemetseld. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door rondbogen met geboorte- en sluitstenen (voorgevel en rechter zijgevel), blinde segmentbogen en rollagen (linker zijgevel en achtergevel).
Het schilddak met de nokrichting evenwijdig aan de straat is belegd met gesmoorde kruispannen en watert af via een bakgoot op bewerkte klossen. De nokuiteinden worden gemarkeerd door bolpironnen. De uitbouw rechts achter heeft een aankapping met schildeind.
De symmetrisch ingedeelde voorgevel heeft een omvang van vijf vensterassen. De eerste bouwlaag wordt horizontaal geleed door een gecementeerde plint met bakstenen velden onder de vensters, een waterlijst in het verlengde van de kunststenen lekdorpels en speklagen. De middenrisaliet bezit een rondboogvormig afgesloten ingang, waarin een paneeldeur met twee kijkramen en smeedijzeren roosters, en een rondboogvormig afgesloten bovenlicht. De middenrisaliet wordt aan weerszijden geflankeerd door twee rondboogvensters met enkelruits onderramen en bovenlichten met glas-in-lood. De kozijnen zijn voorzien van vellingen. De onderramen hebben een omlijsting met vertanding. De sluitstenen in de rondbogen zijn eenvoudig geprofileerd. Ter hoogte van de verdiepingsvloer zijn zes smeedijzeren ankers aangebracht.
De gevelindeling van de later toegevoegde verdieping correspondeert met die van de eerste bouwlaag. De vijf rondboogvensters hebben enkelruits onderramen en bovenlichten met glas-in-lood. De lekdorpels zijn uitgevoerd in geglazuurde tegelstenen met dito hoekblokjes. De geboorte- en sluitstenen in de rondbogen zijn uitgevoerd in zandsteen.
De linker zijgevel bezit ongeveer in het midden van de eerste bouwlaag een venster met een enkelruits onderraam en een bovenlicht met glas-in-lood, afgesloten door een blinde segmentboog. Het kozijn is voorzien van vellingen. De verdieping telt één tweedelig kozijn met klapramen.
De asymmetrisch ingedeelde rechter zijgevel is in de jaren dertig geheel vernieuwd. De hoofdbouw bezit in de eerste bouwlaag een groot halfrond venster met glas-in-lood en een dubbele tuindeur onder halfrond bovenlicht met radiale roedenverdeling. In de tweede bouwlaag bevinden zich twee vensters van hetzelfde type als in de voorgevel. In de uitbouw rechts achter bevindt zich de hoofdingang van het kantoor: opgeklampte deur met kijkraampje onder halfrond bovenlicht met radiale roedenverdeling. Boven deze ingang bevindt zich in de tweede bouwlaag een rond venster met vierruits raam.
De onregelmatig ingedeelde achtergevel bezit rechts ter plaatse van de keuken een groot venster (vierruits stolpraam, driedelig bovenlicht) en een ingang met opgeklampte deur en tweedelig bovenlicht. De ingang in het verlengde van de gang is dichtgemetseld. Links hiervan is een tweede keuken uitgebouwd, waarin een kruiskozijn met enkelruits ramen en een ingang met bovenlicht. De tweede bouwlaag bezit een getoogd venster ter plaatse van het trappenhuis in de uitbouw, een dubbele balkondeur met bovenlichten boven de uitgebouwde keuken, een hoog vierdelig kozijn met glas-in-lood ter plaatse van het trappenhuis in de hoofdbouw en een rechthoekig venster met enkelruits draairaam en bovenlicht met glas-in-lood.
De oorspronkelijke indeling met centrale gang van voor- tot achtergevel en vertrekken (kamers en suite) aan weerszijden is op onderdelen gewijzigd door de uitbreiding uit de jaren dertig. De gang bezit een fraaie polychrome tegelvloer met gestileerde bloemmotieven en geometrische patronen. Voorst zijn diverse paneeldeuren met geprofileerde omlijstingen bewaard gebleven. Achterin de gang bevindt zich een houten bordestrap met geprofileerde handlijst. De keuken links achter bezit o.a. een hoekschouw, een granito-aanrecht en een terrazzovloer. De hal met trappenhuis in de uitbouw rechts achter heeft een parketvloer in visgraatpatroon.
Het bakhuisje (annex toilet, berging en washok) is vanuit een rechthoekig grondplan opgetrokken in kruisverband en wordt afgesloten door een zadeldak met gesmoorde Muldenpannen. De drie ingangen zijn voorzien van opgeklampte deuren van kraaldelen.
Het achtzijdige houten tuinhuisje heeft een plat dak, een dubbele paneeldeur met zes ruiten en twee zesruits stolpramen.[1]
HistorieIn 1905 wordt het huis gebouwd door Theodorus van Buul. Hij is sigarenfabricant en zijn eerdere fabriek op de Markt, die hij samen had met Matthijssen, was eind 1903 afgebrand. Op 26 juli 1907 opent hij zijn eigen fabriek, die hij rechts naast zijn huis heeft laten bouwen. In 1916 verkoopt hij het huis en de fabriek aan de firma A. Wintermans & zonen uit Duizel, met twee leden: Jacobus Josephus Wintermans en Henricus Cornelis Wintermans. In 1934 gaat Henri Wintermans (geb. 10-1-1885 te Duizel, overl. 10-6-1975 te Bladel) alleen verder aan de Nieuwstraat. Het huis en de fabriek komen in 1935 op zijn naam te staan. Hij zette een extra verdieping op het huis. In de jaren daarna moest de fabriek ernaast diverse keren uitgebreid worden. In 1943 wordt een nieuw, groter pand gebouwd verderop in de Nieuwstraat, net voorbij de Mgr. de Haasstraat. Het fabrieksgebouw naast het huis wordt rond 1945 gesloopt. Na zijn dood in 1975 wordt het huis verkocht aan Wilhelmina Maria Schippers, een muzieklerares. Eind jaren negentig van de twintigste eeuw verhuist het notariskantoor van Geevers & Muijsson van Nieuwstraat 21 naar Nieuwstraat 44. Vanaf die tijd blijven de verschillende opeenvolgende notarissen in dit pand gevestigd. Op dit moment heeft notaris Maarten Rijntjes hier zijn kantoor.[2]
WaarderingHet object heeft architectuurhistorische waarde
- als goed en voor Eersel vrij zeldzaam voorbeeld in in- en exterieur van een aanzienlijk woonhuis uit 1905 (uitgebreid in 1935), dat wordt gekenmerkt door de voor die tijd nog karakteristieke symmetrische opzet en gevelgeleding (middenrisaliet, speklagen);
- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten, zoals de plaatselijk zeldzame detaillering in neorenaissancestijl (rondbogen met geboorte- en sluitstenen, speklagen en vensteromlijstingen met vertanding) en het gevarieerde materiaalgebruik;
- vanwege de karakteristieke interieurindeling die nog herkenbaar is, en de bewaard gebleven onderdelen, zoals vloeren, paneeldeuren en trappen.
Het object heeft stedenbouwkundige waarde
- als essentieel onderdeel van de ruim gesitueerde rijke bebouwing aan de Nieuwstraat, verbonden met de ontwikkeling van Eersel qua infrastructuur, uitbreiding van de bebouwde kom en de vestiging van notabelen.
Het object heeft cultuurhistorische waarde
- als voormalige fabrikantenvilla van de sigarenfabrikant Henri Wintermans, verbonden met deze in sociaaleconomisch opzicht zo belangrijke nijverheid voor de gemeente Eersel gedurende de eerste helft van de twintigste eeuw, en welke tot in de eenentwintigste eeuw heeft voortgeleefd in de fabrieken van Agio (Duizel) en Wintermans (Eersel).[3]
Nieuwstraat 44 in 1981. Foto Wies van Leeuwen, collectie BHIC, nr. PNB001016260.
Foto Winfried Thijssen (2022-12).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving december 1996, met aanpassingen van het bouwjaar en aangevuld met informatie uit A. Dams e.a., ”Drie Zaligheden, Eersel Duizel Steensel”, De Kempen Pers, Hapert, 1989, p.252.
[2] Uit gegevens van het kadaster, gemeente Eersel, sectie F, 1832-1980, aangevuld met gegevens uit de burgerlijke stand van de gemeente Eersel, RHCE.
[3] Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving december 1996, met kleine aanpassingen, o.a. van het bouwjaar.