| Bescherming | Rijksmonument |
|---|---|
| Monumentnummer | 14577 |
| Categorie | Gebouwen, woonhuizen |
| Oorspronkelijke functie | Woonhuis |
| Huidige functie | Woonhuis |
| Inschrijving register | 5 mei 1967 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | achttiende en negentiende eeuw |
Eenlaags woonhuis met witgepleisterde lijstgevel uit de achttiende en negentiende eeuw (empiretijd). Balkdragende muren en fraai geproportioneerde zesdelige vensters. Zadeldak met Oudhollandse pannen. Stoep met smeedijzeren krullen als hekwerk. Levensboom in bovenlicht.
Het best bewaarde huis van het dorp, Markt 18, is met zorg gerestaureerd. „Het is een typisch huis uit de empiretijd, met balkdragende muren en fraai geproportioneerde zesdelige vensters. De voordeur vertoont de in die tijd gebruikelijke versiering. Boven een verticaal staande ruit in rechthoek, met in het midden een koperen knop daaronder een liggende ruit, eveneens in een rechthoek passend.‟[1]
Historie
In dit huis woonde vanaf 1811 dokter Petrus J. Cools, geboren in 1785 te Tongerlo (B). Zijn vader was gesneuveld toen hij diende in het leger van Napoleon. Daarom werd Petrus deels opgevoed door zijn oom Guilielmus Cools, een norbertijn van de abdij van Tongerlo die van 1791 tot zijn dood in 1827 pastoor in Duizel was. Zo kwam Petrus dus naar Duizel waar hij ook naar school ging. Hij ging geneeskunde studeren en na zijn examen in Harderwijk vestigde hij zich in Eersel op wat nu Markt 18 is. Het huis was voorheen eigendom geweest van de “beruchte Protestantse ambtenarenfamilie van Beverwijck die van 1648 tot 1795 de arme bevolking uitzuigde.”
De zoon van Petrus Cools, Wilhelmus Amandus Cools (1830-1881) werd ook geneesheer in Eersel. Hij trouwde met Arnoldina Klessens. In 1878 wordt het pand verkocht aan Hendrikus Lemkes, de man van de oudste zus van Wilhelmus Cools. Die verkoopt het al in 1882 weer door aan Jan Francis Luijten, smid te Eersel. De dokter Wilhelmus Cools vertrok dus uit Eersel, maar na wat omzwervingen komt hij later uiteindelijk toch weer terug naar Eersel. In 1898 koopt de weduwe Arnoldina Cools-Klessens het pand weer terug van de smid J. Luijten. Tot 1956 blijft het pand dan in eigendom van de familie Cools, waarna het in handen komt van verschillende eigenaren.[2]
Afbeeldingen
Markt 18 in 1969. Foto De Boer, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / 121.796.
Markt 18 in 1981, na een grondige restauratie. Foto Wies van Leeuwen, collectie BHIC, nr. PNB001016242.
Foto Winfried Thijssen (2023-03).
Voetnoten[1] Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart Eersel, Bijlage 2, Overzicht van waardevol cultureel erfgoed en aardkundige waarden in de gemeente Eersel, Versie 2021, par.4.31.1, p.313.
[2] Grielen, Harrie, Panken, Pierre; “Huizen en families aan de Markt, deel XI”, De Rosdoek 171, september 2019, pag.6-12.