| Bescherming | Rijksmonument |
|---|---|
| Monumentnummer | 14587 |
| Monument naam | Steenselse toren |
| Categorie | Kerkelijke gebouwen |
| Oorspronkelijke functie | Kerk en kerkonderdeel |
| Huidige functie | Kerkonderdeel |
| Inschrijving register | 5 mei 1967 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | ca. 1475 |
Kerktoren. Overblijfsel van de middeleeuwse kerk van St. Lucia, waarvan het vijftiende eeuwse koor nog bleef bestaan toen in 1821 een nieuw schip gebouwd werd; omstreeks 1933 zijn koor en schip gesloopt. De toren is een laat veertiende eeuws bouwwerk, zonder steunberen; diepe ingangsnis; overhoeks gemetselde middenstijl van de galmgaten. Eikenhouten klokkenstoel met klok van W. Kaerwas, 1495, diam. 143 cm. Mechanisch torenuurwerk, mogelijk negentiende eeuw.[1]
HistorieDe middeleeuwse kerk van Steensel kwam na de vrede van Munster in 1648 in handen van de hervormde gemeenschap. Toen deze de kerk verlieten was deze in verval, omdat de kleine Hervormde gemeenschap van Steensel niet in staat was de kerk te onderhouden. In 1821 bouwden de katholieken een nieuwe kerk tegen de oude toren. Het koor van dit kerkje dateerde uit de vijftiende eeuw, dus dat was ook behouden gebleven van de oude middeleeuwse kerk. In 1956 zijn de funderingen van de oude middeleeuwse kerk opgespoord en bleek dat de plattegrond redelijk overeenkwam met de tekening van Hendrik Verhees uit 1788. Om de toren zijn twee daklijnen afgetekend, de bovenste van de Middeleeuwse kerk en de onderste van de kerk uit 1821. Uit onderzoek is gebleken dat de toren en de middeleeuwse kerk in één bouwprocedure tot stand zijn gekomen. De toren van 38,40 m is de hoogste uit de nabije omgeving. Ook de plattegrond van de toren, van 9,40 x 9,25 m is uitzonderlijk groot. Desondanks is de toren sober van opzet. Steunberen ontbreken, waarschijnlijk door de dikte van de muren. De onderste geleding van de toren vertoont een ingangspartij met profielen en tufstenen blokken. In de tweede geleding bevinden zich spaarvelden met dubbele boogjes.
In Steensel hangt één van de oudste klokken van de Kempen. Het is een klok uit 1495, die blijkens het randschrift is gegoten door Wouter Kaeiwas.[2]
Het oude mechanische uurwerk uit 1912 van de firma Eijsbouts was in 1971 vervangen door een elektrisch aangedreven uurwerk. In eerste instantie was het meegenomen door Eijsbouts, maar dat vond men achteraf toch jammer en zo kwam het toch terug op de eerste verdieping van de toren. In 2019 is het door een aantal enthousiaste Steenselnaren gerestaureerd.[3]
Afbeeldingen
De toren van Steensel met de toen nog bestaande kerk, zoals Hendrik Verhees die tekende op 29 augustus 1788.
De Steenselse kerk in het begin van de twintigste eeuw. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / 9.847.
De Toren van Steensel in 1970. Foto G.J. Dukker, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / 132.110.
Kerktoren en de toegangspoort naar het kerkhof. Foto Winfried Thijssen (2023-05).
Voetnoten[1] Redengevende omschrijving van de objecten databank Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
[2] Strijbos, H.H.M.; “De Middeleeuwse kerkgebouwen binnen de gemeente Eersel”, in het boek ‘Drie Zaligheden, Eersel Duizel Steensel’, onder redactie van A. Dams e.a., De Kempen Pers, 1989, p.91-106, aldaar p.101-103.
[3] Evertse, Judith; “Torenuurwerk in Steensel is in ere hersteld”, Eindhovens Dagblad, 22-8-2019.