| Bescherming | Gemeentelijk monument |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.31.1.030 |
| Monument naam | Het Gildehuis |
| Categorie | Gebouwen, woonhuizen |
| Oorspronkelijke functie | Hotel |
| Huidige functie | Horeca |
| Inschrijving register | 10 september 2002 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1888 |
Woonhuis uit 1888, thans hotel “Het Gildehuis”. Het pand bevindt zich in de oude dorpskern van Eersel binnen het beschermde dorpsgebied: een langgerekt plein bestaande uit de verbrede noord-zuid gerichte straten het Hint en de Markt, met lindenbeplanting, voormalige boerderijen (m.n. aan het Hint) en dorpswoningen. Dit vrijstaande pand ligt vooraan op een diep perceel en is gesitueerd in de rooilijn aan de westzijde van het Hint; een van oorsprong agrarisch langgerekt plein. De oudste bebouwing heeft de noklijn haaks op het Hint, de jongere bebouwing overwegend evenwijdig.
Horeca-pand van één bouwlaag en zolderverdieping op rechthoekig grondplan. De borstwering boven de verdiepingsvloer is relatief hoog. De wit geschilderde bakstenen gevels zijn in kruisverband gemetseld en voorzien van een grijs geschilderde, deels gepleisterde plint, en rechte ankers ter hoogte van de verdiepingsvloer. De niet geschilderde achtergevel is opgetrokken in een goedkope rodere steen. De moderne uitbreiding onder schilddak tegen de achtergevel komt niet voor bescherming in aanmerking. De uitgespaarde muuropeningen worden overwegend afgesloten door anderhalfsteens strekken. Het zadeldak heeft de nok evenwijdig aan de straat en is belegd met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen. Op de nokuiteinden bevinden zich bakstenen schoorstenen. Het dak watert af via een houten bakgoot aan de voorzijde en een zinken goot aan de achterzijde.
De symmetrisch ingedeelde voorgevel heeft aan weerszijden van de ingang twee vensterassen. De ingang bestaat uit een brede paneeldeur met naald, geprofileerd kalf en bovenlicht en een kozijn met kwartrond-hoekprofiel. Het stoepje, de dorpel en neuten zijn uitgevoerd in hardsteen. De vensters zijn voorzien van een gewijzigde raamindeling (oorspronkelijk zesruits schuiframen) en luiken. In het verlengde van de lekdorpels is een waterlijst aangebracht. De voorgevel wordt afgesloten door een hoofdgestel, waarvan het fries is voorzien van langgerekte vakken waarin cirkels.
De linker zijgevel bezit ter plaatse van een vroegere ingang een kozijn met kwartrond-hoekprofiel. De vensters hebben evenals in de voorgevel een gewijzigde invulling. De zolderverdieping telt drie kozijnen met kwartrond-hoekprofiel waarin thans stolpramen en een klapraam als bovenlicht (oorspronkelijk zesruits schuiframen).
De rechter zijgevel bezit voor de grijs geschilderde plint een koekoek met luik. De zolderverdieping telt drie kozijnen met kwartrond-hoekprofiel waarin thans stolpramen en een klapraam als bovenlicht (oorspronkelijk zesruits schuiframen).
Tegen het achterste gedeelte van deze gevel is een bijgebouwtje geplaatst (thans in gebruik als woonruimte). Deze éénlaags aanbouw op rechthoekig grondplan heeft bakstenen gevels in kruisverband en een zadeldak tussen tuitgevels. Dit zadeldak heeft de nok loodrecht op de straat en is gedekt met gesmoorde gegolfde pannen. De invullingen in de muuropeningen zijn vernieuwd en de luiken zijn verwijderd.
De achtergevel wordt grotendeels aan het zicht onttrokken door een moderne aanbouw van één bouwlaag en schilddak die niet voor bescherming in aanmerking komt. Naast deze uitbreiding is in de achtergevel een grote vensteropening ingehakt. Hierboven is nog een oorspronkelijke strek zichtbaar. Deze gevel is voor wat betreft de borstwering opgetrokken in een goedkope rodere baksteen en heeft een bloktandlijst onder de dakrand.
De ruimtelijke indeling van dit pand is grotendeels gewijzigd. Het interieur is in de loop der jaren gemoderniseerd.[1]
Historie
In de tweede helft van de negentiende eeuw had Jacobus Henricus van Moll (geb. 18-4-1808 te Eersel, overl. 14-3-1897 te Eersel) een hotel in Eersel. In 1888 bouwt hij aan het Hint, waar nu nummer 10 is, een nieuw pand voor zijn hotel. Het is waarschijnlijk dat zijn kinderen het hotel toen al hadden overgenomen, want hij was toen al tachtig jaar oud. Die kinderen waren Johannes Gerardus (1846-1909), Maria Cornelia (1848-1926) en Petronella Maria Dorothea (1856-1925). Het hotel stond hoog aangeschreven, zoals ook blijkt uit het feit dat de commissaris van de koningin A. van Voorst tot Voorst regelmatig in het hotel verblijft als hij de verschillende gemeenten in de Kempen bezoekt. Zoals blijkt uit het artikel van de Peel- en Kempenbode zou een dergelijk hotel alleen in de stad zijn gelijke vinden. Begin 1927 gaat het hotel in de publieke verkoop. In eerste instantie werd het gekocht door de in 1871 in Westerhoven geboren Johannes Henricus Maria Biermans, een bisschop uit het Britse Mill-Hill, die later werd uitgezonden naar Oeganda. Hij verkocht het echter een jaar later alweer aan Adrianus Bierens (geb. 19-2-1891 te Eersel, overl. 22-2-1956 te Eindhoven), een sigarenmaker uit Eersel. Voor zover is na te gaan is het door Bierens voortgezet als café en niet meer als hotel. In 1935 is er sprake van een verbouwing en in 1960 wordt de schuur achter de woning gesloopt, maar verder blijft de woning waarschijnlijk onaangetast. In 1963, dus enkele jaren na het overlijden van Adriaan Bierens, verkoopt de weduwe, Petronella Maria Cornelia van der Heijden, het café aan de bierbrouwerij Bavaria. Die bezit het tot op de dag van vandaag nog steeds. In 1964 is sprake van vernieuwing en in 1965 van een verbouwing.[2]
Vanaf wanneer het pand de naam ‘Het Gildehuis’ heeft gekregen is niet helemaal duidelijk, maar eind twintigste eeuw was het pand in gebruik als hotel Het Gildehuis. Vanaf omstreeks 2000 was Hans Lamers de uitbater van het hotel. In 2014 kreeg hij het aan de stok met de gemeente Eersel vanwege een illegale uitbouw achter het hotel. Hij weigerde die weg te halen en een aantal dwangsommen volgde. Hij ging daartegen in beroep, omdat die aanbouw er al stond toen hij het hotel overnam van zijn voorganger. Bavaria besloot in januari 2017 de zaak te ontruimen en de uitbater eruit te zetten, omdat hij ook zijn huurverplichtingen niet nakwam. Vanaf februari 2020 ging Lucas Iraca in het pand aan de slag om het om te bouwen tot een Gastrobar, met nog steeds de naam Het Gildehuis. In april 2021 werd het geopend.[3]
WaarderingHet object heeft architectuurhistorische waarde
- als goed en qua hoofdvorm gaaf voorbeeld van een laat-negentiende eeuws sober uitgevoerd pand, dat wordt gekenmerkt door een voor die tijd kenmerkende symmetrische hoofdopzet en een lijstgevel met opmerkelijk hoge borstwering aan de voorzijde. De ramen in de wit gesausde gevels zijn vernieuwd, alsmede het interieur.
Het object heeft stedenbouwkundige waarde
- als essentieel onderdeel van het beschermde dorpsgezicht Markt-Hint en omgeving, dat van nationaal belang is wegens de kwaliteit van de bebouwing als geheel en de historisch-ruimtelijke relatie met groenvoorzieningen, wegen en verkavelingen; een typisch Brabantse dorpsomgeving met een zekere structurele en visuele gaafheid.
Het object heeft cultuurhistorische waarde
- vanwege zijn bestemming als horeca-gelegenheid, welke van oudsher is verbonden met de culturele en sociaal-economische activiteiten die op het dorpsplein plaatsvo(i)nden.[4]
Hint 10 in 1935. Foto collectie HSK De Acht Zaligheden.
Hotel Het Gildehuis in 1981. Foto Wies van Leeuwen, collectie BHIC, nr. PNB001016193.
Foto Winfried Thijssen (2021-11).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving oktober 1996, met aanpassing van het bouwjaar.
[2] Uit gegevens van het kadaster, gemeente Eersel, sectie F, 1832-1980, aangevuld met gegevens uit de burgerlijke stand van de gemeente Eersel, RHCE.
[3] Judith Evertse en Manon van den Brekel, “Uitbouw hotel ’t Hint moet weg”, 18-8-2016; Twan Linders, “Bavaria ontruimt Eersels Hotel ’t Hint”, 24-1-2017; Jos Houbraken, “Gildehuis wordt gastrobar”, 20-2-2020; Jos Houbraken, “Eindelijk kan vernieuwd Gildehuis in Eersel open”, 27-4-2021; allen artikelen uit het Eindhovens Dagblad.
[4] Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving oktober 1996.