Dalemsedijk, 5525 KB  Eersel

Bescherming	Terrein van hoge archeologische waarde
Monumentnummer	5129
Monument naam	Dalemsedijk, Kapelweg
Categorie	Archeologisch waardevol terrein
Complex	Begraving
Complextype	1. Grafheuvel, 2. Urnenveld
Datering	1. Bronstijd: 2000 - 800 v. Chr., 2. IJzertijd: 800 - 12 v. Chr.

Beschrijving

Terrein met sporen van begraving (grafheuvel) uit de Bronstijd en begravingen (urnenveld) uit de IJzertijd. De helft van de grafheuvel is in 1950 door Brunsting opgegraven, de andere helft is intact. Oorspronkelijk waren er 4 tumuli; alle 4 onderzocht. Na ontginning zijn er 3 ver­dwenen. Het beschermde deel van het urnenveld zou gaaf zijn.[1]

Gegevens uit oorspronkelijke bronnen

Vier grafheuvels in Hapert op de grens met Eersel werden hier onderzocht. Tumulus I: secundaire heuvel uit plaggen met dubbele palenkrans; over de primaire heuvel kan nog weinig gezegd worden; Tumulus II, door een met grijs zand gevulde greppel omgeven; III: een overploegde heuvel met kringgreppel, het centrale gedeelte omgevend. Dit deel met grijze zandlaag afgedekt, wrsch. een primaire heuvel. Paalkrans en de verploegde bovengrond vormen dan een tweede periode uit de bronstijd; IV: brandstapelheuvel van grijze plaggen. N.N.W. van het centrum een brandstapel met daaronder een urn met crematie. Onder deze urn een kuiltje met verbrande beenderen van een kind.[2]

Betreffende het onderzoek van vier grafheuvels te Hapert kan het volgende gemeld worden:

Tumulus I: De secundaire heuvel, opgeworpen van lichte plaggen, heeft een dubbele palen­krans; diameter 12½ m. De centrale bijzetting was op een klein deel na vergraven. Over de primaire heuvel kan nog weinig gezegd worden.

Tumulus II: Een met grijs zand gevulde greppel omgeeft deze heuvel, die een diameter heeft van 8 m.

Tumulus III: Van de geheel overploegde heuvel kon nog worden vastgesteld, dat hier eveneens een kringgreppel , diameter 7½ m, aanwezig geweest is, die het centrale gedeelte omgeeft. Dit centrale deel is met een grijze zandlaag afgedekt en zal dus een primaire heuvel zijn. De paalkrans en de verploegde bovengrond vormen dan een tweede periode (diameter pl.m. 10 m) uit de Bronstijd, evenals periode II van tumulus I.

Tumulus IV: Deze ligt in de weg aan de bosrand. Het onderzoek is aangevangen.

De opgravingen worden voortgezet.[3]

Tumulus IV bleek een brandstapelheuvel te zijn, gebouwd van grijze plaggen op een oud oppervlak. N.N.W. van het centrum werd een brandstapel aangetroffen met daaronder een urn met crematie van een volwassen persoon. Onder deze urn bevond zich een kuiltje met zeer fijn verbrande beenderen van een kind.

Ook in de resten van de brandstapel werden gecalcineerde beenderen aangetroffen.

De onderzoekingen zijn geëindigd.[4]

Vier graf heuvels en een urnenveld lagen langs de zandweg van Eersel naar Hapert ter hoogte van de gemeentegrens. De plaats staat bekend als “Patronenhut” en vroeger als “Hoenre­boom”. Slechts een der heuvels ligt voor de helft op Eersels grondgebied en doet dienst als markeringspunt voor een knik in de gemeentegrens. De heuvels werden in 1950 door Dr. Brunsting onderzocht.

Bij de grafheuvels tussen Eersel en Hapert ligt ook een urnenveld dat zich waarschijnlijk tot op Eersels grondgebied uitstrekt. Hier speelt zich het verhaal af van een pijprokend kaboutertje, dat naar zijn zeggen had meegewerkt aan de bouw van de Duizelse toren.[5]

Waardering

Terrein van zeer hoge archeologische waarde.[6]

Afbeeldingen

Monument 5129 op de luchtfoto uit 2017 met overzicht van archeologische vindplaatsen.[7]

Voetnoten

[1]    Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart Eersel, Bijlage 2, Overzicht van waardevol cultureel erfgoed en aardkundige waarden in de gemeente Eersel, Versie 2021, par.3.1, p.34-35.

[2]    Beex, G., “Opgravingen in Noord-Brabant”, Brabants Heem, jrg.2, 1950, p.93.

[3]    Brunsting, Dr.H., Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, 26-6-1950, p.33-34.

[4]    Brunsting, Dr.H., Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, 8-7-1950, p.38

[5]    Beex, G., “Archeologisch vondsten te Eersel”, Brabants Heem, jrg.16, 1964, p.8-10, aldaar p.9 en 10.

[6]    Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart Eersel, Bijlage 2, Overzicht van waardevol cultureel erfgoed en aardkundige waarden in de gemeente Eersel, Versie 2021, par.3.1, p.34-35.

[7]    Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart Eersel, Bijlage 2, Overzicht van waardevol cultureel erfgoed en aardkundige waarden in de gemeente Eersel, Versie 2021, par.3.1, p.34-35.