Latijnse school en onderwijs te ‘s-Hertogenbosch tot 1629

Uit Woord vooraf:

Dit boek moest eens door iemand worden geschreven: een braakliggend wetenschappelijk terrein vroeg om een bewerker. Habent sua fata libelli. Zoals het boek nu is geworden zal het wel de sporen dragen van zijn geschiedenis. Er werd aan begonnen in 1939, en de bevindingen van de eerste jaren werden in 1943 in een kort essay gepubliceerd in de ,,Handelingen van het provinciaal Genootschap” te ‘s-Hertogenbosch. In 1946 was het uitgegroeid tot een werk van circa 800 pagina’s; het werd toen ingediend als proefschrift aan de Faculteit der Letteren en Wijsbegeerte te Leuven. Het vrij omvangrijke materiaal, dat in de tekst en de bijlagen was bijeengebracht, diende van 1947 af als aanleiding en uitgangspunt voor diverse in boek- en artikel verschenen publikaties betreffende de geschiedenis van het onderwijs en van het humanisme. In de vijftiger- en zestiger jaren werd het boek wederom ter hand genomen en bijgewerkt om tenslotte zijn huidige, enigerwijs gereduceerde vorm te krijgen in 1973. Misschien is dat alles toch nog een nuttige arbeid geweest.

Inhoudsopgave:

Woord vooraf

Schetskaart  ‘s-Hertogenbosch

Archivalia

Bronnenpublikaties en literatuur

Afkortingen

Inleiding

Hoofdstuk I: DE LATIJNSE SCHOOL _ 1. Parochieschool _ 2. Kapittelschool _ 3. De Fraters of Broeders van het Gemene Leven _ 4. Een fratersschool? _ 5. Stadsregering en school _ 6. Kapitel en school _ 7. Namen van de school _ 8. Het schoolgebouw _ 9. Rectoren en leraren _ 10. leerlingen

Hoofdstuk II: DE BIJSCHOLEN _ 1. ,,Duytsche” scholen _ 2. Franse scholen _ 3. Zondagsscholen _ 4. Meisjesscholen

Hoofdstuk III: CONVICTEN EN BEURZEN _ 1. Bonifanten _ 2. Choralen _ 3. Het fraterhuis _ 4. Groei van het fraterhuis _ 5. Het Sint-Gregoriushuis _ 6. Het rijke fraterhuis _ 7. Het ,,middelfraterhuys” _ 8. Het arme fraterhuis _ 9. Einde van het fraterhuis _ 10. De studiebeurzen

Hoofdstuk IV: RECTOREN EN LERAREN (CA. 1500 TOT 1610) _ 1. Oude naamlijsten _ 2. Van Couderborch, Boort, Cannifius en Sellius _ 3. Het geval Despauterius _ 4. Macropedius _ 5. Marinus, Schenckels, Verlenius en Nemius _ 6. Donck, de twee Torrentini, Van Drunen, Van der Horst en Hulselius _ 7. Christophorus Vladeraccus _ 8. Langenius, Dilenius, Lantfort en Van Balgojen _ 9. Verepaeus _ 10. Petrus Vladeraccus _ 11. Louwius, Berchemius, Vornius en Stiphout _ 12. Nieuwe naamlijst van rectoren en leraren

Hoofdstuk V: DE DAGERAAD VAN HET HUMANISME _ 1. Humanisme en onderwijs _ 2. Humanistisch onderwijs te ‘s-Hertogenbosch

Hoofdstuk VI: IN HET VOETSPOOR VAN ERASMUS _ 1. Italiaanse invloed _ 2. Naar een nieuwe Latijnse grammatica _ 3. Latijn spreken en schrijven _ 4. Latijnse lectuur _ 5. Grieks en bijvakken _ 6. Toneel en spel _ 7. Godsdienstige vorming

Hoofdstuk VII: DE CONTRAREFORMATORISCHE RICHTING _ 1. Anti-erasmiaans en contrareformatorisch _ 2. De zevenklassige Bossche Latijnse school _ 3. Latijnse grammatica en lectuur _ 4. Schooltoneel _ 5. Bijvakken en oefeningen

Hoofdstuk VIII: HET BISSCHOPPELIJK SEMINARIE _ 1. Het eerste seminarie _ 2. Het tweede seminarie

Hoofdstuk IX: HET JEZUIETENCOLLEGE _ 1. Stichting van het college _ 2. Het college aan het werk

Besluit

Register van plaatsnamen

Register van persoonsnamen