“Kom een pijpke buurten” : Achtergronden en Geschiedenis van Kleipijpen gevonden in Vessem, Wintelre en Knegsel

Uit de Inleiding:

Menigeen, die wel eens over een versgeploegde akker loopt of die in zijn tuin spit, zal het opvallen, dat de aarde soms fragmenten van kleipijpen bevat.

Pijpestelen en pijpekoppen van wit gebakken aardewerk duiden erop, dat in vroeger eeuwen reeds op grote schaal werd gerookt.

De gemeente Vessem c.a. met de kerkdorpen Vessem, Wintelre en Knegsel vormt hierop geen uitzondering. Ook hier worden pijpestelen en – koppen gevonden.

Een artikel uit 1982 in het heemkundig tijdschrift “De Rosdoek” (1) beschrijft vondsten van pijpen in Knegsel. Na het verschijnen van dit artikel bleek, dat er niet alleen in Knegsel, maar ook in Vessem en Wintelre uitgebreide vondsten aan pijpmateriaal werden gedaan. Door de heemkundevereniging “De Hooge Dorpen” Vessem, Wintelre en Knegsel werd vervolgens het initiatief genomen om een werkgroep te vormen, die zich ten doel zou moeten stellen de vondsten uit de gemeente op een verantwoorde wijze tentoon te stellen.

Aanvulling van de vondsten met allerlei rokersattributen, documentatie en omschrijvingen van de vondsten waren hiervoor een noodzakelijke voorwaarde.

Een andere overweging om een tentoonstelling over de kleipijp te houden in Vessem is, dat deze vorm van heemkunde in Noord-Brabant tot heden toe nauwelijks aan bod is gekomen.

Inhoudsopgave

Inleiding

1. Algemene gegevens over pijpen en pijproken
1.1. Het ontstaan van pijproken
1.2. De vervaardiging van de kleipijp

  1.2.1. De ontwikkeling van de pijpvorm
  1.2.2. Merken op de pijp. Het hielmerk
  1.2.3. Versieringen op de kop en steel

2. Pijpekoppen en -stelen op akkers in de gemeente Vessem c.a.

  2.1. De vindplaatsen
  2.2. Aard en herkomst van de vondsten
  2.3. Enige gevolgen van het pijproken

3. Samenvatting

4. Geraadpleegde literatuur - referenties

5. Dankwoord