Het gemengde landbouwbedrijf op de zandgronden in Noord-Brabant, 1886-1930

Uit Verantwoording:

In het vorige boek over het gemengde landbouwbedrijf op de zandgronden in Noord-Brabant werd het jaar 1885 als eindpunt genomen. De laatste zin in het “Woord vooraf” luidde toen:”Het boek is af maar het werk is nog niet klaar.” Dat hield een belofte in voor de lezer. Vier jaar later is het zover; voor u ligt het tweede boek, waar in de ontwikkeling van het gemengde bedrijf tot 1930 wordt beschreven. Waarom werd 1885 als eindjaar van het vorige en 1886 als startjaar van het nieuwe boek gekozen? Er waren twee belangrijke redenen voor. Rond die tijd leefde en werkte de laatste generatie van boeren die geheel op eigen kracht was aangewezen. Zij moest het doen zonder eigen organisatie, coöperaties en overheidsbemoeiing van enige betekenis. Er was weliswaar een bewustwordingsproces op gang gekomen dat het anders zou moeten, maar de boer op het zand bleef voorlopig kiezen voor het oude en vertrouwde en de veiligheid van de beslotenheid. Nieuwigheden in bedrijfsverband maakten hem onzeker. Er kwam weliswaar wat meer vee en het bouwplan ging veranderen, maar akkerbouw, zelfvoorziening, potstal en  en mestproduktie bleven vooralsnog een belangrijke rol spelen.Het bleef tot 1885 een aanlooptijd naar een nieuwe tijd. Verder brak rond 1880 een langdurige landbouwcrisis uit, die eerst de akkerbouw, maar enkele jaren later ook de veehouderij zou treffen.

Het tijdvak dat nu beschreven wordt loopt door tot 1930. Waarom werd dit als eindjaar genomen?  In 1929 brak een ernstige crisis op wereldschaal uit, die, evenals in 1880, in de agrarische sector begon bij de akkerbouw. Tot 1930 kende de veehouderij nog weinig problemen. Maar kort daarna was de crisis algemeen en de landbouw ging opnieuw een onzekere periode tegemoet.

Inhoudsopgave:

VERANTWOORDING

BRONNENPUBLIKATIES EN LITERATUUR

LIJST VAN TABELLEN

LIJST VAN KAARTEN

LIJST VAN AFBEELDINGEN

DEEL A: VANUIT EEN CRISIS NAAR EEN BETERE TIJD_1. Landbouw in de crisis-commissie van 1886_2. Landbouw in herstel – commissie van 1906.

Hoofdstuk I: UIT EEN DIEP DAL KRUIPT DE LANDBOUW NAAR BOVEN_1. Algemene malaise maar toch gebeurt er heel wat_2. Crisis gaat over, dynamiek in landbouwwereld.

Hoofdstuk II: GROND EN GRONDGEBRUIK_1. Ontwikkelingen van de oppervlakten woeste grond, bos- en landbouwgrond_2. Het bouwland-gebruik_3. Grasland en voederbouw_4. Tuinland en tuinbouw

Hoofdstuk III: DE VEESTAPEL_1. Paarden_2. De rundveehouderij_3. Schapen, varkens, hoenders en bijenvolken.

Hoofdstuk IV: BEDRIJVEN IN VERANDERING_1. Bedrijfsvoering wordt intensiever_2. Veel werk op de bedrijven, maar niet meer arbeidskrachten_3. Op weg naar het veredelingsbedrijf.

DEEL B: VOORUITGANG ONDANKS TEGENSPOED_1. Veranderingen binnen de landbouw_2. Maatschappelijke ontwikkelingen_3. Landbouw en het tijdsbeeld tussen 1914 en 1930

Hoofdstuk V: INSTELLINGEN TEN BEHOEVE VAN DE LANDBOUW_1. De Noordbrabantse Christelijke Boerenbond: NCB_2. Andere organisaties_3. Enkele grote coöperaties_4. De zuivelindustrie_5. De verzekeringen.

Hoofdstuk VI: OVERHEIDSZORG VOOR DE LANDBOUW_1. Het landbouwonderwijs_2. Landbouwvoorlichting en onderzoek_3. Beoordeling van het drieluik_4. Subsidieverlening

Hoofdstuk VII: BESTEMMING EN INRICHTING VAN GRONDEN EN AGRARISCH GRONDGEBRUIK_1. Indeling der gronden_2. Ontginningen_3. Ruilverkavelingen_4. De waterstaatkundige toestand_5. Landbouw en landschap_6. Bouwland en grasland_7. Tuinbouw.

Hoofdstuk VIII: DE VEESTAPEL IN ONTWIKKELING_1. Omvang van de veestapel_2. Rundveehouderij en -fokkerij_3. Varkens- en pluimveehouderij en -fokkerij_4. Bijenteelt.

Hoofdstuk IX: BEDRIJVEN, BOERDERIJEN EN INRICHTING_1. Aantal en grootte der bedrijven_2. Eigendom en pacht_3. Aanpassingen van de bedrijfsgebouwen_4. Veranderende werkomstandigheden.

Hoofdstuk X: RENDEMENT EN FINANCIËLE RESULTATEN_1. Rentabiliteit van bedrijfssectoren_2. Opbrengsten, kosten en bedrijfsresultaten_3. Een voorbeeld uit de praktijk.

SLOTBESCHOUWING

INDEX VAN GEOGRAFISCHE NAMEN

INDEX VAN PERSOONSNAMEN

CURRICULUM VITAE