De Bossche Optimaten: Geschiedenis van de Illustere Lieve Vrouwebroederschap te ‘s-Hertogenbosch, 1318-1973

Uit Woord vooraf:

In 1968 heeft de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap haar 650-jarig bestaan gevierd. Bijzondere luister werd bijgezet door de aanwezigheid van onze Koninklijke Zwanenbroeders H.M. Koningin Juliana en de Prins der Nederlanden.

Inhoudsopgave:

Voorwoord

Archivalia

Bronnenpublikaties en literatuur

Gebruikte afkortingen

Afbeeldingen

Inleiding

Deel A: oprichting en bloeiperiode, 1318-1518:

Hoofdstuk I: DE OPRICHTING VAN DE ILLUSTERE LIEVE VROUWEBROEDERSCHAP _ 1. De stad ‘s-Hertogenbosch aan het begin van de 14e eeuw _ 2. Religiositeit en de mariale devotie in de Nederlanden, in het bijzonder in het bisdom Luik _ 3. Het ontstaan van broederschappen en Mariabroederschappen _ 4. De oprichting van de Illustere Lieve Vrouwebroederschap

Hoofdstuk II: ONTWIKKELING VAN DE BROEDERSCHAP TOT 1380 _ 1. Naam, lidmaatschap, organisatie _ 2. De liturgie tot 1380 _ 3. Privileges _ 4. Zorg voor de armen _ 5. Het zogenaamde privilege van Pileus de Pratis en de Zoete Lieve Vrouw van ‘s-Hertogenbosch

Hoofdstuk III: BLOEI EN HOOGTEPUNT IN DE GEESTELIJKE EN MATERIËLE ONTWIKKELING VAN DE BROEDERSCHAP _ 1. ‘s-Hertogenbosch in de 15e eeuw _ 2. De broederschap als organisatorisch kader van een devotie _ 3. De gezworenen, kern van de broederschap _ 4. De buitenleden van de broederschap _ 5. Bisschoppen als leden en weldoeners _ 6. Vorsten als leden van de broederschap _ 7. Het Nederlandse patriciaat weerspiegeld in de broederschap _ 8. Het systeem van procuratoren of provisoren _ 9. De financiële basis van de broederschap _ 10. Eredienst en devotie _ 11. Huisvesting van de broederschap en de speciale kleding van de gezworenen

Hoofdstuk IV: DE KAPEL _ 1. De kapelruimte _ 2. Het hoofdaltaar _ 3. Het oude Mariabeeld of het beeld van de ,,Oude Maria” _ 4. De iconografie van de broederschapskapel _ 5. De familie Van Aken en Jeroen Bosch _ 6. Inrichting van de kapel _ 7. Zang en orgel in dienst van de liturgie _ 8. De priester-zangers en hun beneficies

Hoofdstuk V: ARMENZORG, STIEFKIND VAN DE RIJKE BROEDERS, EN DE VERLENING VAN AFLATEN _ 1. De bedelingen aan de armen _ 2. Verlening van aflaten

Hoofdstuk VI: DE BOSSCHE HEREN AAN TAFEL, EN DE ZWANENBROEDERS _ 1. De maaltijdcultus _ 2. De Zwanenmaaltijden en de Zwanenbroeders

Deel B: Stabilisatie en crisis, 1518-1629:

Hoofdstuk VII: DE STAD ‘S-HERTOGENBOSCH IN DE 16e EEUW

Hoofdstuk VIII: DE BROEDERSCHAP ALS ORGANISATORISCH KADER VAN EEN DEVOTIE _ 1. De gezworenen, kern van de broederschap _ 2. Zwanenbroeders _ 3. Het bestuur _ 4. De buitenleden _ 5. Het economisch beheer _ 6. De huisvesting

Hoofdstuk IX: DE KAPEL

Hoofdstuk X: DE EREDIENST _ 1. De liturgie _ 2. Muziek in dienst van de liturgie _ 3. Het orgel  _ 4. De processies _ 5. Beneficies

Hoofdstuk XI: DE ARMENZORG EN VERLENING VAN AFLATEN _ 1. De armenzorg _ 2. De aflaten

Hoofdstuk XII: DE MAALTIJDEN, IN HET BIJZONDER DE ZWANENMAALTIJD _ 1. De regelmatige maaltijden _ 2. De Zwanenmaaltijd

Hoofdstuk XIII: HET LIDMAATSCHAP VAN WILLEM VAN ORANJE

Hoofdstuk XIV: DE BROEDERSCHAP TIJDENS DE REFORMATIE _ 1. De nieuwe leer tot aan de beeldenstorm _ 2. De beeldenstorm

Deel C: De Broederschap als sociëteit van Bossche Optimaten, 1629-1973:

Hoofdstuk XV: DE TRANSFORMATIE VAN DE BROEDERSCHAP IN 1642

Hoofdstuk XVI: DE BROEDERSCHAP IN DISCUSSIE, 1642-1646 _ 1. Leemannus in het offensief _ 2. Voetius en Maresius _ 3. Eerste fase van de strijd _ 4. Houding van de Waalse kerk _ 5. Voetius in het offensief _ 6. Houding van hogescholen en synoden _ 7. Cartesiaans intermezzo _ 8. Opnieuw de Gereformeerde kerken en synoden _ 9. Opnieuw Maresius contra Voetius _ 10. Balans van vier jaar strijd

Hoofdstuk XVII: OECUMENE TEGEN WIL EN DANK? _ 1. Lidmaatschap _ 2. Bestuur _ 3. Kostbare exodus _ 4. Huisvesting _ 5. Kapel en liturgie _ 6. De armenzorg _ 7. Maaltijden _ 8. Speciale gebeurtenissen _ 9. Oecumene tegen wil en dank

Résumé

Bijlagen

Register van persoonsnamen

Register van Plaatsnamen