Brabants historie ontvouwd: Die alder excellenste cronyke van Brabant en het Brabantse geschiedbeeld anno 1500

Woord vooraf:

In 1498 verscheen in Antwerpen een belangwekkend boek  met een zeer zelfverzekerde titel: Die alder excellenste cronyke van Brabant. Deze eerste Brabantse kroniek in gedrukte vorm maakt haar veelbelovende titel meer dan waar. De omvangrijke kroniektest kan worden beschouwd als het culminatiepunt van twee eeuwen middeleeuwse Brabantse geschiedschrijving. Bovendien is de incunabel verlucht met vele houtsneden en uitgerust met een twee meter lang uitvouwblad. Op het uitvouwblad – een uitzonderlijke prestatie in de vroege  boekdrukkunst – wordt de Brabantse geschiedenis schematisch voorgesteld: naast de genealogie van de Brabantse hertogen worden de Brabantse heiligen en een stamboom van de Franse koningen afgebeeld.

In Brabants historie ontvouwd wordt voor het eerst een diepgaand onderzoek ingesteld naar deze Brabantse kroniek. Met het uitvouwblad als uitgangspunt weet Jaap Tigelaar op zorgvuldige wijze de eigen geschiedvisie van de samensteller van de kroniek, de anonieme compositoer, te achterhalen.

Inhoud:

1. Die alder excellenste cronyke van Brabant – een voortreffelijk boek – inhoud, invloed en onderzoek –  die ‘boome oft lynie der princen ende hertoghen van Brabant’, de Franse stamboom: van Prismus tot Karel VIII, de Brabantse stamboom: van Ansises tot Filips de Schone, de heiligen: van Hilarius tot Lutgart – Opzet.

2. De voorstelling van de Brabantse geschiedenis – inleiding – ‘Elcke materie bequamelijc op haer plaetse’, ‘Ghedeelt in viven’, ‘Gedeylt in twee delen’ –  Dese boome oft lynie’, Genealogisch schema, overzicht van de geschiedenis – stamboom en tekst.

3. Het heilige Brabant, inleiding – andere heiligen als kader – de heiligen van Brabant, Heiligen van de dynastie en van het land, de Brabantse heiligen in de kroniektekst, de Brabantse heiligheid –  het heilige Brabant, een heilige dynastie, een heilig land, besluit.

4. Het koninklijke Brabant  – inleiding – de wandaad van Hugo Capet, koningen en hertogen, Brabant en Hugo Capet – paradox van de geschiedenis, de compositoer over Hugo Capet, de compositoer en de reditus regni Francorum ad stirpem Karoli Magni – Die diniteyt ende hoogheyt der Brabantscher hertoghen, Brabant en de Bourgondiers, Brabant en Maximiliaan, om de heilige koning, Vorstenspiegel – Regalis dat es conincklijck.

5. Het aloude Brabant – inleiding – de Brabantse stamvader: Karleman, Ansises, Brabon of Noach?, kroniektekst en uitvouwblad,  de geschiedenis van Noach tot Karleman, ‘Int boeck des levens’ – discussies rondeen Brabantse zwaanridder, om de historische waarheid, de herkomst van Brabon, de twijfels van de compositoer –  ‘Antiqua, dat is oudt’, de eenheid van de geschiedenis, Brabon of Ansises, ‘Antiqua, dat is oudt’,

6. De compositoer en de Brabantse geschiedenis – inleiding – het Brabantse geschiedbeeld van de compositoer – de compositoer, ‘ick’, Walter Bosch?”, Profiel, Johannes Vekenstijl van Leuven – Tot besluit.

Bijlage I De tekst van Die alder excellenste cronyke van Brabant

 Bijlage II Bibliografische aantekeningen

Bijlage III De Tractatulus de laude terrae Brabanciae

Bibliografie

Summary

Register

CD behorende bij Brabants historie ontvouwd.