Oude Kerkstraat 10, 5525 AV  Duizel

Bescherming	Cultuurhistorisch waardevol gebouw
Monumentnummer	4.31.1.082
Categorie	Gebouwen, woonhuizen
Oorspronkelijke functie	Woonhuis, postkantoor, stallen
Huidige functie	Woonhuis
Oorspronkelijk bouwjaar	1924

Beschrijving

Dit eenvoudige dorpswoonhuis is in 1924 gebouwd voor P. Rijken en A. van Velsen, naar ver­luidt naar ontwerp van architect Luyten uit Valkenswaard. In het voorhuis is enige tijd een postkantoor annex telefooncentrale gevestigd geweest. Het forse achterhuis bood plaats aan zes varkens, drie koeien en kippen, thans aan o.a. sanitaire voorzieningen. In de kern van Duizel bevindt zich op Groenstraat 10 een soortgelijk maar minder gaaf woonhuis.

Het vrijstaande pand bevindt zich in de kern van Duizel op geringe afstand van de oude kerktoren, en is gesitueerd in de rooilijn aan de zuidzijde van de Oude Kerkstraat op de hoek met de Vendelierstraat. De voortuin wordt van de straat gescheiden door een lage beuken­haag. In de achtertuin staat een oude notenboom.

Woonhuis, bestaande uit een voorhuis van één bouwlaag en zolderverdieping op rechthoekig grondplan (kelder omstreeks 1970 dichtgemaakt) en een lager maar fors achterhuis op recht­hoekig grondplan dat ten opzichte van het voorhuis enigszins zijwaarts is verschoven. De bakstenen gevels met trasraam zijn in kruisverband gemetseld, met uitzondering van de rechter zijgevel en de achtergevel van het voorhuis die in halfsteensverband zijn opgetrokken. De topgevels worden afgesloten door een bloktandlijst. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door anderhalfsteens strekken (voorhuis), rollagen (achterhuis) en bak­stenen lekdorpels. Het zadeldak van het voorhuis heeft de nokrichting evenwijdig aan de straat, is gedekt met rode tuiles du Nord en watert af via een houten bakgoot (voorzijde) en een zinken mastgoot (achterzijde). De nokuiteinden worden gemarkeerd door gemetselde schoorstenen. Het met dezelfde pannen gedekte zadeldak van het achterhuis heeft de nokrichting loodrecht op de straat, is voorzien van een schildeind aan de straatzijde en watert af via zinken mastgoten.

De voorgevel heeft ongeveer in het midden een enigszins verdiept gelegen ingang waarin een paneeldeur en een driedelig bovenlicht. De linker beuk is iets breder dan de rechter. Het linker venster bezit een kruiskozijn met enkelruits onderramen met luiken en vierruits bovenlichten. In het rechter venster bevindt zich een stolpraam met luiken en een zesruits bovenlicht. Ter hoogte van de verdiepingsvloer zijn rechte ankers aangebracht. De gevel wordt afgesloten door een vlak fries met één uitgemetselde laag bakstenen.

De eerste bouwlaag van de linker zijgevel bezit twee halfvensters met luiken voor de onder­ramen en vierruits bovenlichten. Links sluit het zijwaarts verschoven achterhuis aan. De zolderverdieping telt twee vensters met openslaande ramen en drieruits bovenlichten.

De eerste bouwlaag van de rechter zijgevel heeft één halfvenster van hetzelfde type als in de linker zijgevel. De zolderverdieping telt twee vensters met elke een draairaam (T-indeling met drie ruitjes aan de bovenzijde).

In de achtergevel boven het dichtgemetselde kelderlicht bevindt zich het oorspronkelijke opkamer-venster: vierruits stolpraam en drieruits bovenlicht. De twee grotere vensters rechts hiervan bezitten T-schuiframen met zesruits bovenlichten (het linker exemplaar was oorspron­kelijk een ingang).

In het aan de rechterzijde aansluitende achterhuis bevinden zich een ingang met vernieuwde deur, twee nieuwe ramen (oorspronkelijk stalramen), een hoge dubbele schuurdeur en een staldeur van kraaldelen. De twee zesruits ramen in de korte achtergevel zijn niet oorspronke­lijk. In de andere lange gevel van het achterhuis bevinden zich een staldeur van kraaldelen, twee nieuwe ramen (oorspronkelijk stalramen) en twee dichtgemetselde venstertjes. Aan de straatzijde bezit het achterhuis een venster met gewijzigde raamindeling en luiken voor het onderraam.

De oorspronkelijke indeling van het voorhuis bestond uit een centrale gang met een slaapkamer en een kelder/opkamer in de rechter beuk en een voorkamer en een woonkamer in de linker beuk. Thans is de kelder/opkamer verdwenen, de trap gewijzigd en een binnen­muur gesloopt. Enkele paneeldeuren met geprofileerde omlijstingen zijn bewaard gebleven. In het achterhuis is de keuken gemoderniseerd en de stalruimte verbouwd tot slaap- en bad­kamer.[1]

Historie

De weduwe van Peter Rijken, Maria de Beier en haar kinderen bouwen het huis in 1924. In eerste instantie komt het dan op naam van Waltherus Rijken, de derde zoon van Peter en Maria Rijken, maar in 1926 gaat het naar Petrus Joannes Rijken (geb. 8-7-1888 te Duizel, overl. 3-10-1935), de oudste zoon en brievenbesteller te Duizel. Hij is in 1920 getrouwd met de post­kantoorhoudster Maria Adriana van Velsen (geb. 24-5-1888 te Westerhoven, overl. 23-5-1981 te Eersel). Petrus overlijdt te gevolge van een verkeersongeval in 1935, maar Maria zet het post­agentschap in Duizel nog jarenlang voort. In 1961 komt het huis op naam van Hendricus Cornelis Wintermans (geb. 4-5-1925 te Duizel, overl. 29-8-2002 te Duizel) en zijn vrouw Maria Adriana Rijken, maar de weduwe van Velsen houdt het recht van gebruik van de woning. Midden jaren zeventig verhuist ze echter naar de Wiekenborg in Eersel, waar ze in 1981 overlijdt.[2]

Waardering

Het object heeft architectuurhistorische waarde

• als typologisch goed voorbeeld in exterieur van een eenvoudige dorpswoning uit 1924, waarvan de hoofdvorm (voorhuis, fors achterhuis met bedrijfsgedeelte), de gevelindeling en de sobere detaillering redelijk gaaf bewaard zijn gebleven. Het object heeft cultuurhisto­rische herinneringswaarde
• als karakteristiek voorbeeld van een in een woonhuis ondergebracht voormalig (hulp-)post­kantoor, vermoedelijk ontworpen door een regionaal architect in een niet als postkantoor herkenbare architectuur. Deze voor de negentiende eeuw gebruikelijke situatie bleef in de kleinere dorpen ook in de twintigste eeuw gehandhaafd.[3]

Afbeeldingen

Foto Winfried Thijssen (2024-01).

Voetnoten

[1]    Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving februari 1997.

[2]    Uit gegevens van het kadaster, gemeente Duizel, sectie A, 1832-1980, aangevuld met gegevens uit de burgerlijke stand van de gemeente Duizel c.a., RHCE en het bidprentje van Maria Adriana van Velsen.

[3]    Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving februari 1997.