| Bescherming | Gemeentelijk monument |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.31.2.170 |
| Categorie | Agrarische gebouwen |
| Oorspronkelijke functie | Boerderij |
| Huidige functie | Woonhuis |
| Inschrijving register | 10 september 2002 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1921 |
Deze boerderij is omstreeks 1920 afgebrand en herbouwd met behoud van de achtergevel. In 1964 is een stal tegen de achtergevel van het bedrijfsgedeelte gebouwd. Deze stal is voor de bescherming van ondergeschikt belang.
Het pand bevindt zich in het buitengebied ten oosten van de kern Eersel, en is gelegen in de van oorsprong agrarische buurtschap Schadewijk op de noordelijke oever van het stroompje Run. De boerderijen in deze buurtschap zijn van het langgeveltype en hebben de noklijn evenwijdig aan de Y-vormig verlopende straat. In het merendeel van de boerderijen is het bedrijfsgedeelte verbouwd tot woonruimte. In het midden van deze buurtschap – tegenover onderhavige boerderij – bevindt zich een driehoekige plaatse met drenkkuil.
De erfaanleg van Schadewijk 9 is gewijzigd. Van de oorspronkelijke beplanting resteren acht lindebomen op de rechter erfafscheiding. De moderne bijgebouwen komen niet voor bescherming in aanmerking.
Boerderij van het Brabantse langgevel-type met de hoofdingangen van het woon- en het bedrijfsgedeelte in de lange voorgevel aan de straatzijde. Het pand heeft één bouwlaag en zolder(-verdieping) op rechthoekig grondplan. De bakstenen gevels zijn in kruisverband gemetseld met uitzondering van de voorgevel die in halfsteensverband is opgetrokken. De gevels worden afgesloten door een bloktand- of een muizetandlijst. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door een anderhalfsteens strek of door een rollaag. De cementen venster-lekdorpels in het woongedeelte zijn grijs geschilderd. Het langgerekte wolfdak heeft de nok evenwijdig aan de straat. Het dak is belegd met gesmoorde Muldenpannen (enkele glazen exemplaren). Dakgoten ontbreken zowel aan de voor- als aan de achterzijde. Er zijn schoorstenen geplaatst in het linker wolfeind en op de nok ter plaatse van de brandmuur. In het dakschild aan de voorzijde bevinden zich vier ijzeren dakraampjes; in het achterschild één modern tuimeldakraam.
Tegen de achtergevel van het bedrijfsgedeelte is een niet oorspronkelijke stal aangebouwd onder zadeldak (zakgoot tussen dit dak en het wolfdak van het hoofdgebouw). Dit gebouw-onderdeel is voor de bescherming van ondergeschikt belang. De hierop aansluitende moderne uitbreiding tegen het woongedeelte komt niet voor bescherming in aanmerking, evenals alle bijgebouwen op het erf.
Het woongedeelte bezit in de linker beuk van de voorgevel een zesruits schuifraam met luiken en in de rechter beuk een ingang en een dito zesruits schuifraam met luiken. De ingang bestaat uit een vernieuwde houten deur en een tweedelig bovenlicht. Het bedrijfsgedeelte heeft van links naar rechts: een staldeur onder een gecementeerde latei (oorspronkelijk waarschijnlijk dubbele potstaldeuren), twee rechthoekige zesruits stalramen (bovenste helft van drie ruitjes als valraam uitgevoerd), schuivende deeldeuren die reiken tot aan de dakrand, twee dito stalramen.
In de eerste bouwlaag van de Linker zijgevel bevindt zich rechts één zesruits schuifraam en op de zolderverdieping twee kleinere zesruits schuiframen. Alleen het raam in de eerste bouwlaag is voorzien van luiken.
In de eerste bouwlaag van de rechter zijgevel bevinden zich een getoogd zesruits stalraam, een opgeklampte staldeur en twee dichtgemetselde varkensdeurtjes.
Het woongedeelte is in de achtergevel opgetrokken in kruisverband en voorzien van een gecementeerde plint en een muizetandlijst. De gevelindeling is gewijzigd. De oorspronkelijke kelder- en opkamerramen zijn vervangen door twee grote vensters met stolpramen en bovenlichten.
De achtergevel van het bedrijfsgedeelte wordt aan het zicht onttrokken door een aangebouwde stal: rechthoekig grondplan, licht-rode bakstenen gevels in kruisverband, oorspronkelijke getoogde staldeuren en zolderluik, vernieuwde stalramen, zadeldak met golfplaten waarin zolderluik.
De ruimtelijke indeling van het woongedeelte is nog gedeeltelijk intact. In de linker beuk bevindt zich aan de straatzijde een woonkamer en aan de achterzijde een keukentje (was oorspronkelijk kelder/opkamer). De rechter beuk bestaat uit een gang en flankerende slaapkamer aan de straatzijde en een woonkeuken aan de achterzijde. Het bedrijfsgedeelte heeft een deels gewijzigde en gemoderniseerde indeling. De houtconstructie bestaat uit twee in de muur opgelegde balken en driehoeks-kapspanten met elk een horizontale balk.[1]
Historie
Bij het begin van het kadaster in 1832 stond hier al een boerderij. Die behoorde toe aan de weduwe en kinderen Theodorus Geevers. Met wat tussenstappen komt in 1911 Arnoldus Peijs in bezit van deze boerderij. Die verkoopt de boerderij in 1917 aan Lambert van de Ven (geb. 16-9-1884 te Eersel). In augustus 1921 brandt de boerderij echter helemaal af, zoals blijkt uit een artikel in De Maasbode. Nog datzelfde jaar wordt de boerderij herbouwd. In 1930 wordt nog een verbouwing gedaan en in 1956 gaat de boerderij over op de zoon (?) Antonius Josephus Cornelis van de Ven (geb. 22-12-1929, overl. 1-11-1994). Die bouwt in 1962 rechts achter de boerderij nog een groot stuk aan.[2]
Het object heeft enige architectuurhistorische waarde
- als goed voorbeeld in in- en exterieur van een boerderij uit 1921 van het langgeveltype met dwarsdeel, die wordt gekenmerkt door een traditionele hoofdopzet en detaillering.
Het object heeft stedenbouwkundige waarde
- als essentieel en beeldbepalend onderdeel van de in oorsprong agrarische buurtschap Schadewijk, waarvan de karakteristieke kern bestaat uit een Y-vormige kruising met een driehoekige plaatse annex drenkkuil waaromheen de langgevelboerderijen zijn gegroepeerd met de nokrichting overwegend evenwijdig aan de straat.[3]
Schadewijk 9 in 1981. Foto Wies van Leeuwen, collectie BHIC, nr. PNB001016284.
Foto Winfried Thijssen (2003-07).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving november 1996, met aanpassing van het bouwjaar.
[2] Uit gegevens van het kadaster, gemeente Eersel, sectie B en K, 1832-1980, aangevuld met gegevens uit de burgerlijke stand van de gemeente Eersel, RHCE.
[3] Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving november 1996, met aanpassing van het bouwjaar.