Brabantse Boerderijen ‘Beleven, Bewonen en Bewaren

De traditionele boerderij neemt in onze gebouwde omgeving een heel bijzondere plaats in. De vorm ervan werd niet bepaald door een bouwmeester, maar door eeuwenoude tradities van constructie en materiaaltoepassing, bedrijfsvoering en bewoning, overgeleverd door ambachtslieden die de boerderij bouwden en boeren die er in werkten.

Tegenwoordig zijn vorm en functie van de traditionele boerderij uit de tijd geraakt. Veel boerderijen zijn afgebroken of verbouwd. Een boerderij die zijn oorspronkelijke functie nog bezit en waarin een boer en boerin wonen wordt steeds meer een bezienswaardigheid.

Dit boek probeert de lezer, met gebruikmaking van de de nieuwste inzichten, meer kennis en inzicht te verschaffen in de achtergronden van de traditionele boerderijen in de provincie Noord-Brabant. De boerderijen worden in bouwkundig opzicht, als bedrijf en als woning in hun dynamische ontwikkeling gevolgd. Ruim aandacht wordt ook besteed aan het zoeken naar een synthese voor de oude vorm en het moderne gebruik.

Dr. Ir. Sjef Hendrikx studeerde bosbouw en landschapsarchitectuur in Wageningen. Voor het Ministerie van Landbouw doet hij onderzoek naar de cultuurhistorie in relatie tot natuur, bos en landschap. Hij geldt als autoriteit op het gebied van de traditionele Brabantse boerderijen.

INHOUD:

WOORD VOORAF – 4

INLEIDING – 9

• Het bijzondere van de traditionele boerderij – 9
• Stedelijke invloed – 10
• Huidige situatie – 11
• Stijl en traditie in de bouwkunst – 12
• Bedrijfsgebouwen – 14

VOORGESCHIEDENIS – 17

• Ontwikkelingen, af te leiden uit archeologische gegevens – 17
• De middeleeuwse boerderij uit schriftelijke bronnen en afbeeldingen – 23

ALGEMENE ONTWIKKELINGEN VANAF DE MIDDELEEUWEN – 29

• De ontwikkeling van de agrarische bedrijfsvoering – 29
• De invloed van bedrijfsvoering, bewoning en materiaalgebruik op de vormgeving van de traditionele boerderij – 31
• De bedrijfsvoering – 31
• De bewoning – 36
• Het materiaalgebruik – 41
• Van hallehuis tot boerderij me dwarsdeel of zijlangsdeel – 43

DE ONTWIKKELING VAN DE VERSCHILLENDE BOERDERIJTYPEN – 49

• De Meierij van ‘s-Hertogenbosch – 49
• De Kempen – 55
• De Baronie en het Markiezaat – 59
• Het Peelgebied en het Land van Cuijk – 65
• De Maaskant – 71
• De Langstraat en het Land van Heusden en Altena – 75
• Het zeekleigebied – 83

DE OUDE VORM EN HET NIEUWE GEBRUIK: HET ZOEKEN NAAR EEN SYNTHESE – 87

VERKLARENDE WOORDENLIJST – 91

LITERATUUR – 95