| Bescherming | Gemeentelijk monument |
|---|---|
| Monumentnummer | 4.31.3.002 |
| Monument naam | Sonnevanck |
| Categorie | Gebouwen, woonhuizen |
| Oorspronkelijke functie | Woonhuis, huisarts-praktijk |
| Huidige functie | Woonhuis |
| Inschrijving register | 10 september 2002 |
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1919 |
Villa “Sonnevanck”, thans in gebruik als kantoorgebouw, in 1919 gebouwd voor dokter Vissers naar ontwerp van architect Vervest uit Eindhoven. De heer Vissers was huisarts in Eersel van 1918 tot 1944. Het woonhuis wordt gekenmerkt door een blokvormige hoofdmassa met tentdak, bescheiden metselwerk-accenten, een tegeltableau met opschrift boven de ingang en een groot aantal schuiframen met meerruits bovenlichten die aan de straatzijde voorzien zijn van spiegelluiken voor de onderramen. Niet lang na de bouw is de oorspronkelijke erker met balkon tegen de linker zijgevel vervangen door een in stijl aangepaste éénlaags uitbouw met zolderverdieping. De hierop aansluitende lagere éénlaags aanbouw aan de achterzijde is vermoedelijk nog voor de Tweede Wereldoorlog gerealiseerd. Deze laatste uitbreiding is voor de bescherming van ondergeschikt belang.
Het vrijstaande pand bevindt zich in de kern van Eersel, en is gesitueerd op een groot en diep perceel aan de noordzijde van de Nieuwstraat. De Nieuwstraat is omstreeks 1850 aangelegd als Nieuwe Eindhovense Grindweg, werd in 1897 uitgebreid met een tramlijn en kreeg in het begin van de twintigste een verhard wegdek. Ruim gesitueerde villa’s en rijke dorpswoningen bepalen het oude bebouwingsbeeld.
In de tuin van onderhavige villa staat een groot aantal bomen uit de bouwtijd, zoals kastanjes, eiken, beuken en rododendrons. Aan de achterzijde sluit een gemetseld terras op het gebouw aan.
Gedeeltelijk onderkelderde villa van twee bouwlagen en een zolderverdieping op rechthoekig grondplan. De bakstenen gevels met trasraam zijn in kruisverband gemetseld en worden afgesloten door een uitgemetseld fries met bloktandlijsten. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door rechte strekken. De lekdorpels zijn uitgevoerd in geglazuurde baksteen. Het tentdak is belegd met rode tuiles du Nord en watert af via een bakgoot op bewerkte klossen. Het tentdak wordt bekroond door een schoorsteen. In het voorschild bevindt zich een driedelige houten dakkapel met een boogoverspanning in het midden.
De rechter zijgevel wordt geheel geflankeerd door een plat gedekte éénlaags vleugel op rechthoekig grondplan (voormalige praktijk) en een uitgebouwde (voormalige) garage. Het vernieuwde uitbouwtje tegen de linker zijgevel is voorzien van een met leien gedekte gebroken kap waarvan de nok reikt tot aan de goot van het tentdak. In het dak bevinden zich twee driedelige dakramen met een boogoverspanning in het midden.
De asymmetrisch ingedeelde voorgevel heeft een omvang van vier vensterassen. De ingang bevindt zich in de tweede ‘vensteras’ van rechts en bestaat uit een rondboogvormig afgesloten portaal waarin een vernieuwde deur met meerruits zij- en bovenlichten. In een rechthoekig veld boven de ingang is een tegeltableau geplaatst met het opschrift: “SONNEVANCK” (blauwe letters op gele achtergrond). De vensters hebben in de eerste bouwlaag enkelruits schuiframen en twaalfruits bovenlichten, en in de tweede bouwlaag T-schuiframen en achtruits bovenlichten. Alle vensters zijn voorzien van spiegelluiken voor de onderramen (niet oorspronkelijke kleuren). Het glas-in-lood is uit de bovenlichten verdwenen. In het trasraam bevindt zich onder het rechter venster een koekoek met tweedelig kozijn. Onder de vensters van de tweede bouwlaag zijn rechthoekige velden met siermetselwerk aangebracht.
De linker zijgevel wordt gedeeltelijk aan het zicht onttrokken door een éénbeukige uitbouw met zolderverdieping (oorspronkelijk een kleine erker met balkon), waarin twee grote driedelige kozijnen. Het kozijn aan de straatzijde bezit een in hoogte verspringend kalf, bovenlichten met glas-in-lood en spiegelluiken voor de onderramen. Het kozijn aan de linker zijde heeft in het midden dubbele tuindeuren met ruitjes. De bovenlichten zijn ook hier voorzien van glas-in-lood. De achterzijde van deze uitbouw wordt grotendeels aan het zicht onttrokken door een plat gedekte éénlaags uitbouw in halfsteensverband, die voor de bescherming van ondergeschikt belang is. Van de hoofdbouw is alleen een gedeelte van de verdieping zichtbaar. Hier bevindt zich een venster van hetzelfde type als in de voorgevel (maar dan zonder luiken).
De rechter zijgevel van de hoofdbouw wordt voor wat betreft de eerste bouwlaag aan het zicht onttrokken door een oorspronkelijke éénlaags uitbouw met plat dak (voormalige huisarts-praktijk met wacht- en spreekkamer en een garage). De hoek aan de rechter voorzijde is afgeschuind. De vensters bestaan uit enkelruits schuiframen (twee niet oorspronkelijke luiken) en negenruits bovenlichten met glas-in-lood. De zijingang bestaat uit een paneeldeur met een negenruits bovenlicht waarin glas-in-lood. De dorpel en neuten zijn uitgevoerd in hardsteen. De flankerende garage heeft een opgeklampte dubbele deur met smeedijzeren beslag en twee negenruits ramen. Voorts bezit deze uitbouw enkele twaalfruits ramen en enkele enkelruits schuiframen met negenruits bovenlichten.
In de tweede bouwlaag van de hoofdbouw bevinden zich twee deuren onder achtruits bovenlichten, en in het midden (ter plaatse van het trappenhuis) twee boven elkaar geplaatste meerruits ramen waarvan de bovenste rondboogvormig is afgesloten.
De asymmetrisch ingedeelde achtergevel heeft in de tweede ‘vensteras’ van links een ingang: kozijn met kwartrond hoekprofiel waarin een paneeldeur met zes ruitjes en een twaalfruits bovenlicht. De dorpel en neuten zijn uitgevoerd in hardsteen. Rechts hiervan bevindt zich een groot driedelig kozijn met kalf, waarin een dubbele tuindeur, zij- en meerruits bovenlichten. Dit brede kozijn wordt afgesloten door een blinde segmentboog. De overige vensters zijn identiek aan het type in de tweede bouwlaag van de voorgevel (evenwel zonder luiken).
De ruimtelijke indeling van het pand bestaat uit een gang van voor- tot achtergevel met halverwege aan de rechter zijde een trappenhuis. Links van de gang bevinden zich de kamers en suite met flankerende tuinkamer. In de rechter beuk bevinden zich een voorkamer, een keuken en een kelder. In de tweede bouwlaag zijn de voormalige slaapkamers ondergebracht. De éénlaags rechter zijvleugel deed oorspronkelijk dienst als spreekkamer, wachtkamer en garage.
Het recentelijk gerenoveerde pand bezit nog een aantal authentieke interieurelementen, zoals een houten bordestrap met bewerkte trappaal en spijlen; diverse paneeldeuren met geprofileerde omlijstingen die voorzien zijn van afsluitende kroonlijsten; schuifdeuren met flankerende kasten tussen de kamers en suite; een tochtdeur met gezandstraald glas in de gang en in de voormalige praktijk (ranken met bladmotieven, vaas met vruchten); een rode plavuizen vloer en troggewelven op ijzeren liggers in de kelder. Het stucwerk is opnieuw geplaatst.[1]
Historie
In 1920 kocht de dan nieuwe gemeentedokter Hendricus Antonius Vissers (geb. 12-5-1889 te Haarlem, overl. 27-9-1944 te Eersel) een stuk grond van Adrianus van Gils en laat er een huis op bouwen. In 1924 wordt er nog een grote aanbouw aan de rechterzijde bijgeplaatst. In 1929 wordt er opnieuw bijgebouwd. Na het overlijden van dr. Vissers in 1944 neemt dr. Theodor Josef Maria Corstens de praktijk over, maar de weduwe Vissers, Elisabeth Antonia Roozen en haar kinderen blijven wel eigenaar van het huis en waarschijnlijk bleven ze er ook nog wonen. Vanaf 1950 neemt dr. Corstens de eigendomsrechten van een aantal van de kinderen Vissers over en in 1952 komt het geheel op zijn naam te staan. Hij breidt het pand nog wat verder uit. In 1985 verkoopt hij het pand aan Baron Carel Erwin van Asbeck en zijn vrouw Renee Emmy Hessels.[2]
Waardering
Het object heeft architectuurhistorische waarde
- als goed en voor Eersel zeldzaam voorbeeld in exterieur van een villa, “Sonnevanck” geheten, uit 1919 die wordt gekenmerkt door een mengvorm van traditionele en meer eigentijdse elementen, zoals een blokvormige hoofdmassa met tentdak, bescheiden metselwerk-accenten, een tegeltableau met opschrift boven de ingang en schuiframen met spiegelluiken en meerruits bovenlichten;
- vanwege de esthetische kwaliteiten, zoals een verzorgde detaillering en goed materiaalgebruik (de kleuren van het schilderwerk zijn helaas gewijzigd);
- vanwege de karakteristieke interieurindeling en de bewaard gebleven onderdelen zoals deuren en een bordestrap;
- als goed voorbeeld van het werk van architect Vervest uit Eindhoven.
Het object heeft stedenbouwkundige waarde
- als essentieel onderdeel van de ruim gesitueerde rijke bebouwing aan de Nieuwstraat, verbonden met de ontwikkeling van Eersel qua infrastructuur, uitbreiding van de bebouwde kom en de vestiging van notabelen.
Het object heeft enige cultuurhistorische herinneringswaarde
- als voormalige woning annex praktijk van de heer Vissers, die van 1918 tot 1944 huisarts in Eersel was.[3]
Villa Sonnevanck in de jaren twintig van de twintigste eeuw. Foto collectie HSK De Acht Zaligheden.
Villa Sonnevanck midden jaren twintig van de twintigste eeuw met Dr.Vissers, zijn vrouw en zijn kinderen. Foto collectie Piet Kwinten / HSK De Acht Zaligheden.
Villa Sonnevanck in de jaren dertig van de twintigste eeuw. Foto collectie HSK De Acht Zaligheden.
Villa Sonnevanck in 1981. Foto Wies van Leeuwen, collectie BHIC, nr. PNB001016261.
Foto Winfried Thijssen (2022-11).
Voetnoten[1] Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving januari 1997.
[2] Uit gegevens van het kadaster, gemeente Eersel, sectie A en F, 1832-1980, aangevuld met gegevens uit de burgerlijke stand van de gemeente Eersel, RHCE.
[3] Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving januari 1997.