Hoogstraat 16, 5521 NK Eersel

Bescherming	Gemeentelijk monument
Monumentnummer	4.31.2.165
Categorie	Agrarische gebouwen
Oorspronkelijke functie	Boerderij
Huidige functie	Woonhuis
Inschrijving register	10 september 2002
Oorspronkelijk bouwjaar	1928

Beschrijving

Boerderij van het langgevel-type met dwarsdeel uit 1928, thans woonhuis. Het vrijstaande pand bevindt zich in de van oorsprong agrarische buurtschap Hoogstraat (de westelijke uit­loper van de buurtschap Schadewijk) ten oosten van de kern Eersel, en is gesitueerd aan de noordzijde van de Hoogstraat naast een voormalige veldweg. De lange voorgevel met de in­gangen van woon- en bedrijfsgedeelte is naar deze voormalige veldweg gericht. De korte zij­gevel van het woongedeelte staat dicht op de Hoogstraat. De erfaanleg is gewijzigd. Van de bomenrij die de veldweg flankeerde zijn slechts enkele eiken en één linde bewaard gebleven.

Boerderij van één bouwlaag en zolderverdieping op rechthoekig grondplan. De bakstenen gevels zijn in kruisverband (voorgevel en linker zijgevel) en in halfsteensverband gemetseld (rechter zijgevel en achtergevel). De linker zijgevel en de achtergevel zijn opgetrokken in zachtgebakken lichtrode baksteen. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door anderhalfsteens strekken (woongedeelte) en rollagen (bedrijfsgedeelte). Het langgerekte zadeldak heeft de nokrichting loodrecht op de Hoogstraat, is gedekt met gesmoorde Mulden­pannen en watert af via een bakgoot op klossen (voorzijde) en een niet oorspronkelijke zinken mastgoot (achterzijde). De schoorstenen zijn geplaatst op het rechter nokuiteinde en ter plaatse van de brandmuur.

Het woongedeelte (rechts) heeft in de voorgevel een ingang met aan weerszijden een venster. De ingang bestaat uit een kozijn met kwartrond-hoekprofiel waarin een houten deur en een driedelig bovenlicht. De vensters bevatten vernieuwde ramen met gewijzigde indeling (oor­spronkelijk: T-schuifraam met driedelig bovenlicht) en luiken met schoepen ter plaatse van de bovenlichten. De lekdorpels zijn uitgevoerd in baksteen.

Het voormalige bedrijfsgedeelte heeft in deze gevel drie niet oorspronkelijke betonnen stalramen, een ingehakte garagedeur, deeldeuren onder een houten lateibalk en een staldeur (oorspronkelijk dubbele potstaldeur).

De aan de Hoogstraat gesitueerde rechter zijgevel van het woongedeelte heeft in de eerste bouwlaag een halfvenster met luik (gewijzigde raamindeling) en een opkamer-venster waarin een vierruits draairaam. De zolderverdieping telt twee vensters met vernieuwde ramen.

De linker zijgevel wordt grotendeels aan het zicht onttrokken door een niet oorspronkelijke paardenstal onder golfplaten lessenaardak. Bovenin de geveltop bevindt zich een klein zoldergat. De gevel wordt afgesloten door een bloktandlijst en bekroond door een tuit.

Het bedrijfsgedeelte heeft in de achtergevel gevel twee originele zesruits stalen stalramen, een opgeklampte staldeur van kraaldelen, een vernieuwd getoogd zesruits stalraam, een w.c.-raampje, een vernieuwde deur en enkelruits klepraam. Het woongedeelte heeft in deze gevel ter plaatse van de keuken een tweedelig kozijn waarin ramen met een gewijzigde indeling. Het kelderlicht is dichtgemetseld.

De ruimtelijke indeling van het woongedeelte is vrijwel intact: in de linker beuk een gang met flankerende slaapkamer en keuken, in de rechter beuk een woonkamer (de kelder/opkamer aan de achterzijde is verwijderd). In het interieur zijn diverse paneeldeuren bewaard gebleven.

In het bedrijfsgedeelte bestaat de houtconstructie uit in de muur opgelegde balken (hoog in de stal en laag in de schuur) en kapspanten met elk twee horizontale balken.[1]

Historie

Bij het begin van het kadaster in 1832 stond hier al een boerderij. Die behoorde toe aan Bartholomeus van Bakel, landbouwer. Hij overlijdt in 1854, maar zijn weduwe en kinderen blijven er wonen tot 1865. Dan worden de goederen inclusief de boerderij in een publieke verkoop aangeboden. De boerderij wordt dan gekocht door Maria Hoefnagels (geb. 27-1-1841 te Eersel, overl. 2-6-1906 te Eersel), weduwe van Francis Antonisse. Na haar overlijden in 1906 komt de boerderij aan haar zoon Theodorus Antonisse (geb. 24-11-1866 te Eersel, overl. 24-6-1950 te Eersel). In 1928 wordt de dan aanwezige boerderij gesloopt en op nagenoeg dezelfde plaats vervangen door de boerderij zoals we die nu kennen. Na zijn overlijden in 1950 komt de boerderij in 1956 op naam van zijn zoon Franciscus Antonisse (geb. 27-1-1916 te Eersel, overl. 19-5-1992 te Eersel). Na zijn dood wordt de boerderij in 1993 verkocht.[2]

Waardering

Het object heeft geringe architectuurhistorische waarde

• als voorbeeld van een langgevelboerderij met dwarsdeel uit 1928 waarvan alleen de hoofdvorm en de gevelindeling bewaard is gebleven. De detaillering is op onderdelen vernieuwd en gewijzigd.

Het object heeft enige stedenbouwkundige waarde

• als onderdeel van de in oorsprong agrarische buurtschap Hoogstraat, de westelijke uitloper van de buurtschap Schadewijk, die bestaat uit een reeks (voormalige) boerderijen uit de 19de eeuw en het interbellum, aangevuld met moderne woonhuizen in imitatie-landelijke stijl. De oorspronkelijke relatie van het hoofdgebouw met zijn directe omgeving is recente­lijk verstoord door het moderniseren van de erfaanleg en het kappen van bomen aan de voorzijde.[3]

Afbeeldingen

Hoogstraat 16. Foto Winfried Thijssen (2003-12).

Voetnoten

[1]    Beschrijving uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving december 1996, met aanpassing van het bouwjaar.

[2]    Uit gegevens van het kadaster, gemeente Eersel, sectie B en M, 1832-1980, aangevuld met gegevens uit de burgerlijke stand van de gemeente Eersel, RHCE.

[3]    Waardering uit Omschrijving monumenten door Gelders genootschap, datum omschrijving december 1996, met aanpassing van het bouwjaar.