Brabantia Nostra: een gewestelijke beweging voor fierheid en ‘schoner’ leven, 1935 – 1951

SISO  nbra 938;  UDC [061.2:(492.930]”1935/1951″

Uit Woord vooraf:

Ik zou niet willen beweren dat mijn belangstelling voor Brabantia Nostra is terug te voeren tot de geschiedenislessen op de katholieke lagere school, waar de broeder-onderwijzer aan zijn jonge pupillen de tonen en de woorden van het lied van Hertog Jan, “Harba-lorifa”, probeerde bij te brengen. Het was vooral de journalistieke sfeer thuis, die bij mij – soms als uitzendkracht namens mijn vader – een zeker speurinstinct, maar ook een gevoel voor de Nederlandse taal wakker maakte.

Toen ik in 1982 tijd kreeg om mij met Brabantia Nostra bezig te houden lagen er al wel enkele scripties: voor zover ik kon achterhalen die van O. Verharen-van Erp, M. van Gastel en H. Meelen, waarbij later nog die van J. van den Eijnde gevoegd werd. Maar in de literatuur was alleen terloops en zijdelings aandacht aan deze beweging geschonken. Uit het weinige dat er over Brabantia Nostra te lezen was kwam het beeld naar voren van een reactionair gezelschap katholieke intellectuelen met beperkte horizon. Soms werd de suggestie gewekt dat het gezelschap niet geheel vrij was van fascistische smetten.

Ik ben het met Bas Aarts eens, dat het voor de geschiedschrijving over het thema katholieken en fascisme hoog tijd wordt voor meer nuancering op dit punt.

Inhoudsopgave:

WOORD VOORAF

ARCHIVALIA

INTERVIEWS

BRONNENPUBLIKATIES EN LITERATUUR

GEBRUIKTE AFKORTINGEN

LIJST VAN AFBEELDINGEN

Hoofdstuk I: INLEIDING_1. Brabantia Nostra en mentaliteitsgeschiedenis_2. Regionalisme: vormen, varianten, visies_3.Noord-Brabant jaren dertig_4. Katholiek Nederland in de jaren dertig_5. Vraagstelling.

Hoofdstuk II: HERKOMST, ONTSTAAN EN GROEI_1. Het Brabants Studenten Gilde van Onze Lieve Vrouw_2. St. Leonardus_3. Dr. P.C. de Brouwer_4. Fr. Siemer_5. Het tijdschrift wordt opgestart_6. De eerste redactieleden_7. Propaganda, stichting, beweging.

Hoofdstuk III: EDELE BRABANT, WERE DI!_1. Algemene uitgangsstellingen van Brabantia Nostra_2. Het geschiedbeeld van Brabantia Nostra_3. Het beeld van de Brabander_4. Vóór Dietsland, tégen Holland_5. Het vijandbeeld van Brabantia Nostra.

Hoofdstuk IV: ACTIVITEIT EN PENNESTRIJD 1935-1940_1. DE ERSTE JAARGANG (1935-1936): De stellingen uitgezet_2. De tweede jaargang (1936-1937): de eerste controverses_3. Brabantia Nostra en de R.K.Staatspartij_4. De kapel aan de Moerdijkbrug_5. De derde jaargang(1937-1938): het jaar van Oss_6. Contact met de Vereniging van Kempische Schrijvers_7. De vierde jaargang (1938-1939): het jaar van Willibrord_8. Brabantia Nostra-poëzie_9. De vijfde jaargang(1939-1940): “inter arma silent Musae”.

Hoofdstuk V: BRABANTIA NOSTRA IN DE OORLOGSJAREN_1. Noord-Brabant, mei 1940: overval en bezetting_2. “Het Wilhelmus is geen kermislied!” Persstemmen zomer 1940_3. “Een sprong in de werkelijkheid des levens”_4. Brabantia Nostra en de Nederlandse Unie: de voorgeschiedenis_5. Brabantia Nostra en de Nederlandse Unie: de aanloop_6. In actie voor de Unie_7. de zesde jaargang (1940-1941): van volksleven en schone dingen_8. Een groot-Nederlands gebaar in oorlogstijd_9. Brabantia Nostra op het pad van de heemkunde_10. Een opleving en een opheffing_11. De zevende jaargang (okt.1941-juli 1942): een flauwe echo.

Hoofdstuk VI:BRABANTIA NOSTRA NA DE TWEEDE WERELDOORLOG_1. Brabant bevrijd; Brabantia Nostra_2. Brabantia Nostra in mineur_3.De Brabantse beweging_4. Het Brabant van De Quay_5. Het blad Edele Brabant (1946-1950)_6. De Groot-Kempische Cultuurdagen en het Brabants Halfuur_7. De negende jaargang (1950-1951) en de inkrimping van activiteit_8. P.C. de Brouwerfonds en Congressen.

Hoofdstuk VII: SAMENVATTING EN CONCLUSIES

SUMMARY

INDEX VAN PERSOONSNAMEN

CURRICULUM VITAE