Oude Kaarten der Nederlanden 1548-1794: Historische beschouwing, Kaartbeschrijving, afbeelding, commentaar (Deel I 1548-1672)

Oude Kaarten der Nederlanden 1548-1794: Historische beschouwing, kaartbeschrijving, afbeelding, commentaar Deel I 1548-1672.

Old Maps of the Netherlands 1548-1794: An annotated and illustrated cartobibliography Volume I 1548-1672

Uit Inleiding.

Onder oude kaarten van de Nederlanden verstaan wij hier uitsluitend de overzichtskaarten van de Nederlanden der XVII Provinciën. Deze werden door de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) uiteengescheurd en er ontstonden drie onafhankelijke staten uit: Nederland, België en Luxemburg. De consequentie daarvan was dat de kartografie van de XVII Provinciën  in het vergeetboek raakte, omdat de liefhebbers en studiosi zich op de kaarten van hun staat concentreerden. De XVII Provinciën  werden een slechts vage herinnering, een aardig historisch onderwerp, maar zonder actueel belang. de kartografie van de XVII Nederlanden is echter in drie opzichten van bijzonder belang. In de eerste plaats omdat het ontstaan van de XVII Provinciën der Nederlanden als staatkundige eenheid samenvalt met de geboorte van de gedrukte kartografie zelf. In de tweede plaats omdat de vroege kartografie der XVII Provinciën model heeft gestaan voor de kaart-productie in de noordelijke Nederlanden in de eerste helft van de 17de eeuw, traditioneel beschouwd als de bloeiperiode van de kartografie in het algemeen. En tenslotte omdat de kaarten van de XVII Provinciën uit estetisch oogpunt tot de mooiste behoren die ooit in de Nederlanden zijn vervaardigd.

Inhoud:

Deel Een: Historische aspecten 1500-1600

1. Inleiding
2. De kartografie van de XVII Provinciën vóór de unificatie – Manuscriptkaarten in de 15de eeuw – De Nederlanden op vroege gedrukte kaarten – De eerste aparte kaart van de Nederlanden in de Geographia van Ptolemaeus – De kaart van Jan van Hoirne van de ‘Oosterscher Zee’.
3. De officiële kartering van de XVII Provinciën onder Karel V – Nieuwe karteringsmethoden – De kaarten van de provinciën door Jacob van Deventer – Een gedrukte kaart van de XVII Provinciën door Jacob van Deventer ?
4. Een merkwaardige vondst in Italië – Kopieën van Nederlandse kaarten in Italië – Een Italiaanse kaart van ‘Galia Belgica’ – Datum en plaats van verschijnen – De maker van de kaart – Dezelfde kaart in de Nederlanden – Conclusie
5. De overzichtskaart van de Nederlanden door Van Deventer – Welke kaart is die van Van Deventer ? – De kaart van de Nederlanden door Hieronymus Cock – Andere kaarten van het type Forlani-D’Hooghe – Conclusie
6. Enkele aspecten van de vroege kaarten van de Nederlanden – Algemene opmerkingen – Oriëntatie, co-ordinaten, projectie en compositie – Technische aspecten: houtsnede en kopergravure – Cartouches – De houtsnede-kaart van Zacharias Heyns – De kaarten in de ‘Historia’ van Emanuel van Meteren – De kaart van Philips Galle van vóór 1588
7. Wandkaarten van de Nederlanden in de 16de eeuw – Ter Inleiding – De wandkaarten ‘Belgica’ van Frans Hogenberg – De wandkaart van Philips Galle, ca 1578 – De wandkaart van Jodocus Hondius de oudere – De wandkaart van Johan van Doetecum, 1594 – De atlas van de XVII Provinciën van Mercator.

Deel Twee: Historische aspecten 1600 – 1795

8. Waarom kaarten van de XVII Provinciën  na 1600 ? – De probleemstelling – Wat is onder de XVII Provinciën te verstaan ? – Wat was de oorzaak van de     scheiding der Nederlanden ?
9. De feiten – Een kleine statistiek – De eerste kaarten van de Republiek der VII Provinciën – De eerste wandkaarten van de Nederlanden in de 17de en 18de eeuw
10. Een poging tot verklaring – Onduidelijke grenzen – De periode van ‘bevrijding’ – De periode van ‘verovering en verdeling’ – De periode van ‘voormuur’ of  ‘barrière’ – De financiële factor – Conclusie – Noten bij de Inleiding.

Deel Drie: De kaarten

11. De kaarten – Aanwijzingen voor het gebruik – De typologie van de kaarten der XVII Provinciën – Kaartbeschrijvingen 1 tot en met 319 – Lijst van geraadpleegde literatuur – Register van personen – Register van kaarttitels