Spreuken zo te zien: een kleine 1000 spreuken uit Brabant

Uit Vooraf:

In de onuitputtelijke verzameling Nederlandse Spreekwoorden van P.J. Harrebomèe treffen we drie gezegdes aan over het spreekwoord. Het eerste luidt: ‘een spreekwoord, een waar woord’, het tweede:  ‘een spreekwoord zegt, al wat de lezer wil’, en het derde, meer filosofisch van vorm: ‘spreekwoorden zijn dochters der dagelijksche ondervinding’. Tezamen geven ze redelijk goed weer waar spreuken en spreekwoorden over gaan, namelijk over algemeen aanvaarde (ondervonden) zaken, die worden behandeld op een manier dat je ze onthoudt. Tegelijkertijd geeft de tweede zegswijze heel precies aan, dat het verklaren van spreekwoorden een even hachelijke als persoonlijke onderneming is. Dat maakt de keuze van het thema ‘spreekwoorden en spreuken’ voor de 19de Brabantse Dag er niet eenvoudiger op. Toch moet men aannemen dat het onderwerp samenhangt met het voormalige groothertogdom, nochtans aanknopingspunten biedt om een stukje verleden in beeld te brengen. Voor een deel geven de spreekwoorden ook wel die aangrijpingspunten, maar we hebben er zo veel in Nederland en eigenlijk ook in Brabant, dat het nauwelijks mogelijk is eraan te beginnen. De hachelijkheid van de onderneming is haast te groot.

Inhoud:

• Vooraf
• Iets over de vorm van het spreekwoord
• Spreuken gaan voorbij
• Brabants geroddel in spreekwoorden en gezegden
• As un prins in un erreppelkuil
• Het beest in de mens
• De valk in het gevleugeld woord
• Het spreekwoordelijk orakel
• Spreekwoorden en gezegden in de kunst van Jeroen Bosch
• Spreekwoorden en gezegden bij Pieter Bruegel
• Vraag en antwoord
• ‘En gij geleuft da’
• ‘Gelovige’ spreekwoorden
• Volksweerkunde
• Heiligen in de natuur

Medewerkers: