Bergeijk in kaart: Historische geografie en toponymie, verkenning van grondbezit en grondgebruik, vanaf de Middeleeuwen tot onze tijd

NUR 680

Uit voorwoord

Bergeijk, zo schreef Panken met Van Sasse van Ysselt honderd jaar geleden, is niet de plaats waar wereldschokkende gebeurtenissen, die de loop van de geschiedenis veranderden, hebben plaatsgevonden. Geen grote veldslagen, geen beroemde bewoners, ‘grote mannen’ die de loop der dingen bepaalden. Toch vond Panken het de moeite waard de geschiedenis van zijn woonplaats in een monografie te behandelen. Lokale geschiedenis moet in zijn opvattingen van belang zijn geweest om het gewone leven een plaats te geven of wel het ‘leveren eener bijdrage tot de kennis van een echt Meierijsch dorp’, zoals in de inleiding tot de Beschrijving van Bergeik staat. In deze monografie treft men evenwel hoofdstukken aan die een miniatuurafspiegeling zijn van de ‘grote’ geschiedenis waarin machthebbers een belangrijke plaats hadden. De ‘regeering’ (het dorpsbestuur) en de kerk ‘en hare bedienaren’ krijgen in het boek ruime aandacht, er is ook een hoofdstuk over ‘vermaarde inboorlingen’, alsmede een apart hoofdstuk over geneesheren. De boeren van Bergeijk, ‘de mindere stand’ blijven op de achtergrond, het landschap en de nederzettingen krijgen enige aandacht, maar toch beperkt. In de inleiding verontschuldigen de auteurs zich zelfs een beetje voor de paar elementen van de boerencultuur die zij hebben opgenomen, de gebruiken en de volksverhalen, ‘hoewel het niet te ontkennen valt, dat daaronder het een en ander voorkomt, dat aan hen die geen studie van de folklore maken, kinderachtig zal toeschijnen’. Toch zijn het vooral de boeren die het gezicht van Bergeijk hebben bepaald sinds de Middeleeuwen wanneer we voor het eerst van Bergeijk vernemen. Het heet dan Echa, waarschijnlijk afgeleid van een oudere naam in de Germaanse taal die ‘veel eiken’ betekent. Wie vroeger zei dat hij van Echa kwam zei dus: ‘ik kom van veel eiken’. Zo’n naam geeft aan hoe verbonden de bewoners van Echa met het landschap waren. ‘Veel eiken’ zal het bos zijn dat de eerste ontginners aantroffen en waarin zij in de zesde eeuw de eerste boerderijen stichtten. Hun graven zijn aangetroffen in een grafveld dat zich op de plaats van de huidige Fazantlaan bevindt en waarvan de vondsten in het Eicha Museum te zien zijn.

Inhoud